Op zaterdagmorgen 5 april 2014 kwam een dertigtal geïnteresseerde wandelaars naar het informatiebord op het voormalig grensstation van Weelde-Statie.
Onder leiding van Herman Janssen werd gewandeld langs het traject van de vroegere dodendraad van de grens naar het schakelhuis op Gel in Zondereigen. Onderweg gaf Herman aan waar de draad exact gelopen heeft en vertelde hij op diverse plaatsen over gebeurtenissen aan de draad.
Het vroegere grensstation was een enorm lang gebouw waar de grens dwars doorheen liep. De dodendraad liep over het gebouw heen en in het station was hij vervangen door een ketting. Pater Ed Loffeld, de oprichter van de heemkundekring in Baarle, woonde in zijn jeugdjaren langs de grensweg op Nederlands grondgebied. Hij schreef hierover: “Er was maar een paar meter afstand tussen de straat waar we konden ravotten en de suizende dodendraad, waar de wind langs de draden speelde. Ik heb medio 1915 deze draden zien spannen en na de oorlog zien oprollen… Ik heb honden jankend op de onderste draad zien vallen en in tweeën branden.”
Bij de draaischijf voor locomotieven stierven gedurende oorlog diverse mensen. Aan Nederlandse kant een smokkelaar uit Ravels, een soldaat uit Dedemsvaart en een stroper uit Baarlke-Nassau. Aan Belgische zijde een Duitser (Peter Offer), twee Nederlanders, twee Russen, twee Engelsen en twee Belgen, onder wie de telegrafist Jaak Lelièvre, 21 jaar oud, geboren in Mechelen en wonend in Schaarbeek. Jaak wou zich, zonder medeweten van zijn ouders, als rekruut bij het Belgisch leger aanmelden. In Mechelen had hij de dag daarvoor van zijn verloofde afscheid genomen. In Weelde-Statie werd hij door Duitse kogels geraakt. Hij slaagde erin om een briefje voor zijn ouders achter te laten: “Geliefde Ouders, verwittigt Josephien van wat is voorgevallen. Vaarwel! Moeder, Vader, Lowieke, Florence: vergiffenis. Zegt aan Josephien dat mijn laatste gedacht voor haar was. Ik beminde haar vurig en vraag vergiffenis voor het leed haar aangedaan. Hollandse grens, 20 juni 1918. Jos, Vaarwel! Vaarwel!” Een dramatisch briefje.. Jaak Lelièvre werd, net als de twee Engelse mariniers, in Turnhout begraven.
De complexe geografische situatie in Baarle en aan de grens was zo verwarrend dat de Duitsers ondanks hun grondige voorbereiding een fout maakte bij het plaatsen van de dodendraad bij De Blokken. De Blokken is een Nederlandse uitstulping in België, die slechts door een zandweg met de rest van dat land is verbonden. De Duitsers hadden de dodendraad dwars over de weg geplaatst, waardoor De Blokken vanuit Nederland niet bereikbaar was.. Dat was uiteraard een schending van de neutraliteit van Nederland. John Leysen, een Antwerpse bankier die naar Den Haag gevlucht was, had dat terrein het terrein voor jachtdoeleinden gepacht. Hij kon daar dus niet meer gaan jagen. Hoog bezoek uit Den Haag kwam terplekke een kijkje nemen en later werd een kilometer dodendraadtraject afgebroken, waarna de Blokken opnieuw bereikbaar was vanuit Nederland. Het nieuwe traject bedroeg twee kilometer: de draad was dus in totaal een kilometer langer geworden.
Verderop las Herman op plaatsen langs het traject delen voor uit het boek ‘Rakkers der grenzen’. Het is een bijzondere ervaring om de verhalen te beluisteren op de plaatsen waar ze zich daadwerkelijk afspeelden. Zo kwamen we wandelend door een gebied dat behoorlijk ingrijpend wordt gewijzigd onder invloed van de ruiverkaveling, aan bij het schakelhuis op Gel in Zondereigen. Daar genoten we van een heerlijk bakje koffie met liefde smaak bereid door Ria Laurijssen en Els Janssen, waarvoor dank! Langs de kortste weg liepen we vervolgens weer teug naar Weelde-Statie. Met dank aan Herman namen we afscheid.
Hieronder nog enkele impressies van de wandeling:
In het bos achter de draaischijf.
Een wateropvangbassin aangelegd in het kader van de ruilverkaveling.
Het landschap in bewerking ziet er nog niet mooi uit, maar dat zal mettertijd wel komen…..
Herman aan het woord op een prachtig bospad in de buurt van De Blokken.
Luisterend naar een verhaal uit de ‘Rakkers der grenzen’.
Vervolgens op weg naar…..
…. het schakelhuis!