Een verrassende winterwandeling
Op vrijdag 27 december namen negentien personen deel aan de winterwandeling van onze heemkundekring. Op het programma stond een flinke wandeling van ruim 14 km door het Turnhouts Vennengebied, een restant van één uitgestrekt heidelandschap aan beide kanten van de rijksgrens. Natuurpunt Turnhoutse Kempen beheert 700 ha van dit gebied. Door gerichte maatregelen zijn grote gebiedsdelen in ere hersteld. De nadruk lag daarbij op de heiden en vennen, waarmee tal van de aanwezige rode-lijstsoorten sterk verbonden zijn. Er werd gecarpoold naar de parkeerplaats van Natuurpunt, dichtbij de uitkijktoren langs het Bels Lijntje. Vandaaruit stapten we langs de langgerekte zandbaan van Breda en Baarle richting Turnhout. Jammer dat het weer heel de dag vrij mistig was, zodat de indrukwekkende vergezichten voor ons verborgen bleven. Maar we werden minutenlang getrakteerd op adembenemende en fascinerende dansbewegingen van een grote spreeuwenzwerm.
Bij de vaart die het Turnhouts Vennengebied aan de oostzijde begrenst, vertelde onze gids Herman over de kleinijverheid, die voor een bevolkingsgroei en een toename van de welvaart zorgde. Voor sommige Baarlenaren was het een goede investering. Denk daarbij aan Henri van Gilse (burgemeester van Baarle-Hertog), aan Louis Gerard Jansen (bouwheer van het Kasteeltje in de Katerstraat) en aan Martin Verbeeck (‘betonkoning’ van het Zwart Goor bij Zondereigen). Dit jaar bezochten we in Maastricht de grootste cementfabriek in Europa, opgericht door diezelfde Martin Verbeeck.
We wandelden verder langs de Laguit. Deze straatnaam heeft niets te maken met het uitlachen, maar met het uitleggen. Er was een blijk of ‘bleekveld’ waar het natte textiel in de zon werd uitgelegd om te bleken. Vanuit de vennen werd water aangevoerd waarvan de kwaliteit cruciaal was bij het bleken. Op de bodem van de vennen lag immers wit zand zodat het water kleurloos en bovendien zuiver was (zonder kalk en ijzer). De perfect witte, glanzende kleur na het bleken werd al snel een statussymbool, een teken van welstand omdat alleen de rijken zich de kosten van het bleken konden permitteren.
Aangekomen bij Boones Blijk – een andere voormalige blekerij – wachtte ons een verrassing van formaat. Op de locatie waar in 1654 de Turnhoutse blekerij-industrie ontstond, woont sinds 2001 Baarlenaar Joep de Jong. Hij was zo vriendelijk om ons op zijn domein uit te nodigen en in de schuur warme glühwein en chocomelk aan te bieden. Joep, bedankt voor die geweldige ontvangst! Er was zelfs een gegidste rondleiding naar de kapel, de vroegere bleekweiden, de oude spoelvijver en het bakhuis.
Via de Geheulse Dijk (de oude baan van Turnhout naar Zondereigen), ging de tocht naar de Klein Engelandhoeve. De paden waren slijkerig, maar toch nog redelijk begaanbaar. De Klein Engelandhoeve (een voormalige tijkweverij) dateert uit de eerste helft van de 19de eeuw. De herkomst van de naam is niet duidelijk. Mogelijk is deze afgeleid van het oude woord ‘angel’, wat hoek betekent: een hoekvormig stuk land. In 1914 kwam het gebied als jachtdomein in het bezit van de adellijke familie de Vicq – de Cumptich. De gebouwen werden dan bewoond door landbouwers die de omliggende gronden pachtten en bewerkten. Sinds 1991 dient de hoeve als thuisbasis voor vzw Trefpunt Toreke, een vierde-wereld-tehuis waar rond kansarmoede gewerkt wordt. In 2010 werd het bezoekerscentrum Klein Engelandhoeve in de oude schuur geopend. Wij mochten er pauzeren en picknicken.
Dan doken we opnieuw de natuur in, dit keer voor de terugtocht naar de autoparking. Wie zin had, beklom de uitkijktoren. De anderen genoten beneden van het uitzicht. Vijf uur na het vertrek arriveerden we bij de auto’s en keken we terug op een mooie, gezonde dag.
Vervolg Winterwandeling 2024 : Meer prachtige foto’s
Foto’s: Gert Wijsman