Bouwgeschiedenis
Tussen 1711 en 1716 werd een dorpsschool gebouwd. Het was de eerste bebouwing van een centraal gelegen perceel, destijds door particulieren geschonken aan het gemeenschappelijk algemeen armbestuur der gemeenten Baarle-Hertog en Baarle-Nassau.
Waarschijnlijk is de waterput in de Benedenzaal het enige restant uit deze periode. De gemetselde put is vier meter diep en heeft de vorm van een fles: de buik is breder dan de hals.
Het schooltje werd omstreeks 1875 afgebroken en vervangen door het huidige gebouw, ontworpen door architect P.J. Taeymans.
De bovenverdieping fungeerde vanaf 1877 tot en met 1986 als gemeentehuis van Baarle-Hertog. Nog representatief uit die periode zijn het bordes (de buitentrap), de inkomhal met het loket en de raadzaal.
Op de benedenverdieping woonden achtereenvolgens de veldwachters Petrus Wouters, Hubertus Wouters, Andries Wouters en Jozef Marcelis. Laatstgenoemde woonde er tot 1952. Typerend zijn hier de huiskamer (zie foto) met de bedstede en het cachot. Na de verhuis van de veldwachter werd ook de benedenverdieping in gebruik genomen als gemeentehuis.
In 1986 verhuisde het gemeentehuis naar de oude jongensschool, iets verderop in de Kerkstraat. Het leegstaande pand werd verhuurd aan de heemkundekring en na een grondige restauratie kon het ‘Heemhuis’ drie jaar later worden ingehuldigd.
Op 7 maart 1994 werd het gebouw door minister J. Sauwens van de Vlaamse Gemeenschap definitief beschermd als monument. Het Heemhuis behoort typologisch tot een vrij zeldzame groep vroegere gemeentehuizen die in neo-classicistische stijl werden opgericht. Vergelijkingen kunnen worden gemaakt met de gemeentehuizen van Pulderbos, Tielen, Kalmthout en Wuustwezel. Dit laatste dateert van 1837 en wordt gezien als het prototype. Geografisch schijnt dit soort gebouw tot de provincie Antwerpen beperkt te zijn, wat niet abnormaal is vermits het door de provinciale architecten werd ontworpen.
Amalia is omwille van de centrale ligging en het historische karakter van het Heemhuis bijzonder tevreden met haar huisvesting en met de inspanningen die worden geleverd door beide gemeentebesturen. Zij hoopt van harte U weldra te mogen ontmoeten in ons tweelingdorp.
