Het stond te gebeuren, niets kon hem tegenhouden…, de lente is er! Onweerstaanbaar komt er beweging in de knoppen die vorige zomer al gevormd werden aan de takken van de bomen. Je ziet het aan het heel subtiel verkleuren van de boomkruinen. Neemt de temperatuur wat toe, dan gaat het nieuwe leven bruisen! En wij? Wij leven nog steeds met beperkingen. Maar we mogen wel naar buiten. Heel veel mensen maken gebruik van Amalia’s wandelommetjes in het buitengebied van ons heem. Anderen wandelen liever dicht bij huis. Daarom biedt Amalia u een dorpswandeling waarin u tips krijgt om de lente bewuster te beleven. Kijk en geniet!
De plattegrond van Baarle wijst u de weg. Vindt u de tocht te lang, dan kunt u die waar u maar wilt onderbreken en een andere keer uw wandeling voortzetten.
Routekaart
Amalia geeft u enige informatie over de lenteverschijnselen van een aantal bomen op deze route. Bomen reageren niet allemaal tegelijk. Het is dus extra interessant als u de route meermalen loopt en de voortgang in de lente-activiteiten van de bomen volgt.
Foto’s helpen u bij het speuren naar bijzonderheden. Soms vindt u in de teksten de aanduiding BB… (met een nummer). Dit teken verwijst naar de betreffende boom in het boek ‘Bomen in Baarle’, (verkrijgbaar bij Amalia). Soms vermelden we ook de Latijnse naam. U kunt daarmee uw bomenboek thuis nog eens raadplegen voor meer informatie over de boomsoort.
Veel wandelplezier en geniet van de lente.
We starten op de Singel. S is startpunt
1. Kenmerkend zijn hier de leilinden die rondom staan. Deze vreemde boomvormen ontstaan door consequent ingrijpen van de mens. De takken van de leilinden zijn in deze stand gedwongen en ze worden jaarlijks kaal gesnoeid. Ze hebben dan ook wat meer moeite om op gang te komen. Let op wanneer het eerste groen verschijnt aan de knoesten en bobbels.
Naar het Sint Annaplein
2. Voor de leilinden die het grasveld omzomen geldt hetzelfde als bij 1. Ook de parasol-platanen midden op het plein zijn speciaal behandeld. Je kunt elke loofboom dwingen tot speciale vormen door takken te leiden en door te snoeien.
Volg de Alphenseweg.
3. Hier zijn Amberbomen geplant. (Liquidambar styraciflua). Opvallend bij deze bomen is het helder frisse groen van de ontluikende blaadjes. Deze soort is een kleurenspecialist. Daarvoor zult u in het najaar terug moeten komen. De kruinen kleuren dan van donkergroen naar geel, naar vuurrood, naar donkerrood, naar paars…
Jonge bladjes en bloesem
Juist voor de rotonde aan de linkerkant
4. Ook hier staan geknotte platanen (Platanus acerfolia), maar dan in een geheel andere vorm. In de afgeknotte takken zitten zogenaamde ‘slapende knoppen’. Die moeten zich nu ontwikkelen voordat ze open kunnen breken om de bladeren vrij te laten. Dat duurt even.
Kijk naar de overkant
5. In de kaal gemaakte tuin van de villa stond tot voor kort de mooiste rode beuk van Baarle (Fagus sylvatica purpurea). Een beuk die de ruimte krijgt, groeit met een korte stam heel breed uit. Dat deed deze boom ook ruim zestig jaar lang. Zullen we eens volgen hoe hij weer in blad komt en geleidelijk zijn donkere kleur krijgt?
We staan in de Generaal Maczeklaan tegenover de Nassaulaan
6. Vanaf dit punt hebt u zicht op drie of vier eksternesten, hoog in de nog kale bomen. Nu de bomen plannen maken om weer groen te worden, is het misschien wel een idee om te volgen hoe lang die ‘ekster-penthouses’ zichtbaar blijven!
We gaan de Nassaulaan in
7. Wie deze wandeling meermalen loopt, zal ervaren dat in de bomengroep aan de linkerkant verschillen optreden in tijd van ontluiken en in soorten groen. De vele tinten groen zullen de goed kijkende wandelaar echt verbazen!
Halverwege de Nassaulaan
8. Aan de linkerkant staan berken (Betula spec.). Hier is kans om de bloeiwijze van de berk te bewonderen. Ziet u hangende sliertjes dan zijn dat de mannelijke katjes (meeldraadbloemetjes). Er zijn ook rechtopstaande katjes. Die zijn kleiner en groener. Dat zijn de vrouwelijke katjes (stamperbloemetjes) en worden later de ‘kroketjes’ waar al dat zaad uit komt.
Mannelijke en vrouwelijke katjes van de berk.
Ga na het laatste huis links een stukje in het kleine paadje
9. U staat al gauw onder een grote Zomereik (Quercus robur) die mocht blijven bij de ontwikkeling van de wijk. Hij is opgenomen in de lijst van Monumentale bomen van de Nederlandse Bomenstichting. De vorm van zijn kruin is ernstig aangetast doordat hij hier en daar ingekort moest worden om overlast te voorkomen. Wij kunnen volgen of dat effect meevalt als hij vol in het blad komt. (BB 193).
Aan de Boschovenseweg even naar links
10. Hier staat een monumentale Linde (BB 196). Hij had vroeger gezelschap van twee leeftijdgenoten. Die moesten vanwege slijtage en gevaar gerooid worden. De twee nieuwe exemplaren zijn al mooi op weg goede vervangers te worden. Hoeveel tinten groen gaat u hier ervaren?
We keren om en gaan naar de bocht Nassaulaan-Boschoven
11. De schuur wordt beschermd tegen westenwinden door enkele stevige linden, maar juist om de hoek staat weer een monument van een lindeboom (Tilia x Europea). Ontluiken zijn bladeren, dan verschijnt hier een wolk van tintelend groen. Kijken! (BB 105).
Even verder lopend
12. Hier vinden we een rij hoge linden. Zij zijn overgebleven van een oud oprijlaantje naar het zeventiende-eeuwse huis dat verderop staat. Ook op het erf staan nog een paar linden. Wat later in de lente, wanneer al deze bomen vol in bloei staan, kunt u de bloesem ruiken en hoort u de bijen die er op af komen! (BB 102 en 103).
Tegenover de lindenrij
13. Een gave Zomereik in de berm. Hij zal zeker een stuk later groen worden dan al zijn buren, maar wel samen verkleuren met de bomenrij van de houtwal in de achtergrond (BB 104).
Weer even verder lopend
14. We komen hier bij wat waarschijnlijk de oudste boom van Baarle is! Een eeuwenoude linde. Pien Storm heeft hier een poosplaats gecreëerd. Geen wonder! Misschien is hier de lindenbloesem wat beter te zien als de tijd daar is (BB 101).
Bloeiende linde
We gaan de bocht door
15. Vóór de boerderij staan links in de heel oude houtwal Zomereiken. Hier hangen de takken laag genoeg om de bloei van de eik te kunnen zien en later de vorming van de eikels. Na de bloei ligt de grond onder de eiken vol ‘sliertjes’. Dat zijn de meeldraadbloemetjes. De vrouwelijke bloemetjes zitten in knopjes die op steeltjes staan.
Mannelijke bloemen van de Zomereik
We lopen door tot aan de randweg
16. De provincie plantte in de bermen van de randweg Zomereiken. Hier staan typische voorbeelden van ‘samengestelde bomen’. Ze zien er allemaal hetzelfde uit! Maar let op; ook deze kweekproducten worden groen!
Naar het Bels Lijntje
17. Boskobe is een buurtschap die rijk is aan linden. Daar hebben gemeente en particulieren op ingespeeld. Er zijn hier veel nieuwe linden aangeplant. Ze beginnen voorzichtig, maar elke nieuwe lente zal hun frisgroene kruin groter zijn.
We volgen het Bels Lijntje richting dorp
18. Even voor het routehuisje staat aan de linkerkant hulst (Ilex aquifolium L.). Hier en daar in de bladoksels zitten heel kleine knobbeltjes, die later bloemetjes gaan geven. Alleen een struik met vrouwelijke bloemen zal straks die mooie rode bessen leveren. Er volgen nog meer hulststruiken, waar u naar knoppen en bloemen kunt speuren.
Bloeiende hulst
We blijven op het Bels Lijntje
19. Voorbij het routehuisje heeft een bomenliefhebber verschillende soorten naaldbomen geplant die het goed doen. In de loop van de lente zullen die ieder naar hun soort bloeiwijzen te zien geven. Hou ze in de gaten!
Vrouwelijke en mannelijke bloeiwijze van de Grove den
Vervolg op het Bels Lijntje
20. De hoge boom met gladde stam is een Esp of Ratelpopulier of Trilpopulier. Wie er vlug bij is, ziet nog de hangende katjes die straks heel veel zaadpluis zullen leveren. Wie later in het voorjaar wandelt, zal merken dat de blaadjes altijd bewegen. De bladsteeltjes zijn zo gebouwd dat ze supergevoelig zijn voor het minste zuchtje wind. (Populus tremula L.).
We blijven op het Bels Lijntje en naderen het kunstwerk
21. Links staat een bijzondere meerstammige beuk. Er waaide al eens een stam af. Nu zijn de overblijvende verankerd. Bekijk het jonge beukenblad eens van dichtbij en hou eens zo’n blad tegen het licht. Ziet u de kleine haartjes op de bladranden? Die zorgen voor het mooie licht dat door een beuk kan spelen. Straks vallen die haartjes er gewoon af. Ze dienden als ‘verpakkingsmateriaal’ in de knop.
Even verder op het Bels Lijntje
22. Juist voorbij de volkstuinen – straks zijn ze verborgen achter vijftig tinten groen! – staat in de begroeiingsstrook van het Bels Lijntje een prachtig voorbeeld van hoe een Zomereik zich ontwikkelt als hij met rust gelaten wordt. Kort van stam en breed vertakt. Dat ze alstublieft hier weg blijven met de zaag en de bijl! Links van ons staat een verzameling Espen of Ratelpopulieren. Let straks op de bladeren die aan de onderkant anders groen zijn dan aan de bovenkant. Ook boeiend is het te volgen hoe de geknotte exemplaren zich zullen gedragen.
We steken de Sportlaan over
23. Meteen in de hoek van de schooltuin groeien hazelaars (Corilus Avellana L.). De bloeitijd is voorbij want die valt al in januari. Wat we wel kunnen volgen is de ontwikkeling van de hazelnoten. Kwestie van goed speurwerk.
De rode bloemetjes worden hazelnoten
We volgen nog steeds het Bels Lijntje
24. Links van ons staat de lange rij Zomereiken en rechts zien we de restanten van wat eerder de natuurtuin van de De la Salleschool was. Gevarieerde beplanting levert gevarieerd groen. Aangezien de begroeiing vaak dichtbij is, vallen u misschien ook de verschillende bladvormen op.
We draaien de Leliestraat in en gaan tot aan de Chaamseweg
25. Hier zien we voorbeelden van bomen die speciaal gekweekt zijn voor straatbeplanting. Ze blijven smal kegelvormig. Het zijn Haagbeuken (Caprinus betulus).
Chaamseweg oversteken en ga de Burgemeester van Gilsestraat in
26. Hier staat heel rijzig een Sequoiadendron giganteum. U herkent vast het woord ‘gigant’. We noemen hem ook Mammoetboom. Het is een groenblijvende naaldboom. Of u in de loop van het voorjaar iets van bloei zult zien…?
Aan de andere kant van het pad
27. De haag is o.a. samengesteld uit Meidoorn (Crataegus). Meidoornhagen die geschoren worden bloeien niet. Hier groeien wat takken vrij boven de haag. Er zal straks wel bloesem te vinden zijn. De bloemetjes zijn onwaarschijnlijk mooi. Had u nu maar een loepje meegenomen!
Rijke meidoornbloesem
Tegenover het witte huis en de boerderij
28. Hier staan enkele Robinia’s (Robinia pseudo-acasia), die we ook Acasia noemen. Deze bomen komen pas heel laat in bloei. Ze krijgen dan lange bengelde witte bloementrossen. Bijen weten daar lekkere honing van te maken!
Robinia bloemtrossen
Op het erf van het witte huis
29. Hier staat misschien wel de hoogste boom van ons heem. Het is een Moerascipres (Taxodium distichum), een voorbeeld van een naaldboom die zijn naalden voor de winter afwerpt en nu nieuwe maakt. Zonder op het erf te komen, kunnen we het prachtige heldere groen van de prille naalden bewonderen. Misschien is er op afstand ook iets te zien van de lang hangende mannelijke bloeiwijze. (BB 57).
Wij wandelen door de Pastoor de Katerstraat, richting dorp en gaan even naar de binnentuin van Cultureel Centrum Baarle.
30. Als eerste vinden we een Japanse honingboom (Sophora Japonica). Hij krijgt lichtgroene bladeren en witte bloemen die beide lijken op die van de Robinia’s. Deze soort maakt een rommelige kruin. Hier heeft men die met veel zaagwerk in toom gehouden. (BB 19).
31. Naar rechts vinden we een vreemd ‘gedrocht’ van een boom. Het is een Vederesdoorn (Acer negundo L.). De stam heeft een kwaal die men ‘elephantitus’ noemt. Hij is ongeveer zeventig jaar oud. Wie hem meerdere keren in de komende tijd bekijkt, zal de trosvormige bloeiwijze wel ontdekken. (BB 18).
32. Op het volgende grasveld staat een enorme Rode beuk. Zijn spitse knoppen staan op springen. Let ook hier bij het jonge blad weer op de behaarde bladranden die voor een heel
speciaal lichteffect zorgen. (BB 22).
Bloei van de beuk
33. In de hoek van het gebouw staat een Paardenkastanje (Aesculus hypocastanum). Als er één boom is waarbij het opengaan van de knoppen en het ontstaan van de bloemen goed te zien is, dan is dat bij deze soort. In volle bloei met al die ‘bloemtoortsen’ vormt deze boom een indrukwekkend gezicht. Ga op tijd kijken! (BB 21).
34. Voor de keuken staat een monumentale Tulpenboom (Liriodendron tulipiferum). Wanneer de bladeren gevormd zijn, herkennen wij daarin een vereenvoudigde tulpvorm. Maar bloeit de boom dan zie je groengelige tulpvormige bloemen. (BB 18).
We keren terug naar de Katerstraat en gaan de Loswal op.
35. De groenvoorziening van de parkeerterrein wordt gevormd door een aantal Platanen (Platanus x Hispanica) die met hun slungelige vormen, geen schoonheidsprijs zullen winnen.
Via de eerste de beste doorsteek komen we in de Stationsstraat
36. Hier treffen we een aantal monumentale Platanen aan. Hier en daar ziet u nog de grote zaadbollen van vorig seizoen aan de takken hangen. Dat maken van zaden heeft bij deze bomen weinig nut. Onze gewone platanen zijn een kruising en kruisingen leveren in de regel geen vruchtbare nakomelingen.
We steken de Nieuwstraat over
37. In de voortuin van Janshove staan drie monumentale bomen; twee Beuken en een Zilverlinde. Naar de laatste is de verpleegafdeling genoemd! Het wordt beslist boeiend te volgen hoe de verschillende soorten met andere tinten groen hun bladeren kleuren. Opvallend zijn de grijzige onderkanten van de Zilverlinde-bladeren. Dat geeft heel speciale effecten als het waait. Maak wel gebruik van de gelegenheid nu die er nog is, want áls er gebouwd gaat worden aan een nieuw Janshove, dan zou het zo maar kunnen dat dit drietal ‘ouwe jongens’ het veld zal moeten ruimen! (BB 214 en 215).
Gevleugelde lindenvruchten
We buigen de generaal Maczeklaan in
38. We staan bij een beeldbepalende boom, die ecologisch nauwelijks waarde heeft, maar bij zijn groen worden en zij herfstverkleuringen prachtig is. Een Moeraseik is dit (Quercus palustris).
We gaan de Rector van den Broekstraat in
39. Hoe is het mogelijk dat een boom zijn takken zó ver kan uitspreiden. Deze Amerikaanse eik (Quercus rubra) heeft ook nauwelijks natuurwaarde, maar is zo indrukwekkend dat hij zijn plaats zeer waard is. Fris groen wordt hij als zijn bladeren verschijnen. En kom in de herfst nog maar eens terug! (BB 216).
Nog even en we eindigen waar we begonnen, op de Singel.
Ik hoop dat ik hiermee uw wandelingen aangenamer kan maken. Er is natuurlijk veel meer te zien dan hierboven beschreven is. Zélf ontdekken is wel zo leuk!
Mooie lente toegewenst.
21 maart 2021
Antoon van Tuijl