Lezing van Herman Janssen ter gelegenheid van het 41ste congres van het Centrum voor de Studie van Land en Volk van de Kempen (Reusel, 7 oktober 2006). (FOTO 1) Dames en heren, het is een waar genoegen voor u te mogen spreken over “Baarle tijdens de Eerste Wereldoorlog”. De Baarlese enclaves zijn een boeiende invalshoek. Nergens anders in…

Het jaar 2004 stond voor heemkundekring Amalia van Solms (Baarle-Hertog-Nassau) helemaal in het teken van de Grote Oorlog. Het begon allemaal met de schenking van het oorlogsdagboek van pater Ladislas Segers. Dan volgden een achttal artikels in ons tijdschrift Van Wirskaante, een dialezing in Zondereigen, een driedaagse heemreis naar de Westhoek en de publicatie van…

Aan de succesvolle tentoonstelling “Den Oorlog Verklaard” ging heel wat opzoekwerk vooraf. Het gemeentearchief van Baarle-Hertog werd grondig doorzocht en met behulp van Jan Huijbrechts kon een gedetailleerde kroniek worden samengesteld. Het betreft het chronologisch verloop van de Eerste Wereldoorlog met betrekking tot de Baarlese gemeenschap.  Deze kroniek werd in verscheidene afleveringen in ons driemaandelijks…

Januari 1915De uitgeweken onderwijzers van de vrije school voor vluchtelingenkinderen werden door hun gemeentebesturen ter functie teruggeroepen. Het onderwijs aan uitgewekenen moest daarom worden gestaakt. De vluchtelingenkinderen werden aanvaard in de aanneembare school en de gemeenteschool, waar het schoollokaal in twee klassen werd verdeeld. (Gemeentearchief Baarle-Hertog; burgemeester van Gilse, nota “Baarle-Hertog”, p.2)   Begin 1915Als…

Januari 1916Onder druk gezet door de woedende Duitsers en verbolgen over het feit dat hun rigoureuze toezicht klaarblijkelijk niet kon ver­hinderen dat de Belgen een huzarenstukje hadden volbracht met de oprichting van een draadloze zender, besloten de Nederlanders omstreeks de jaarwisseling om Baarle-Hertog nog strenger te bewa­ken. Extra troepen werden gelegerd in Baarle-Nassau. (Jan Huijbrechts…

5 januari 1917“De Burgemeester van Baerle-Hertog beveelt de optelling van alle in deze gemeente aanwezige varkens. Onnauwkeurige opgaaf, bedrieglijke handel of poging daartoe, valt onder toepassing der wetten waardoor den staat van beleg werd afgekondigd. Van elke wijziging strekkende tot vermeerdering of vermindering van het aantal varkens moet één dag op voorhand ten kantoor der…

1 januari 1918“De vrouw van Fons Van Beek is hier gestorven van een Fleurus. Een acht weken van te voren had ze nog een tweeling gekocht die nog leeft. ‘t Is erg hé. Hier gaat alles anders goed. Plezier wordt er geen gemaakt. Nieuwjaarsdag is stillekens verlopen. ‘t Is geen peperkoekverloting meer gelijk vroeger, Fons.”…

Begin 1919“Het was wel verrassend voor mij dat ons compagnie de bezetting moest doen in Zondereigen. Ongeveer een maand hebben we daar gelegen. Daarna deden we dienst in Luik en Mechelen. Onzen militairen dienst eindigde op 16 augustus 1919. Dus bijna zes jaren soldatendienst. En voor wie?…” (Uit het oorlogsdagboek van Fonske Versmissen)   6…

Oude baan van Baarle naar Hoogstraten ter hoogte van Castelré Tijdens de Eerste Wereldoorlog sloot de Duitse bezetter de grens met het neutrale Nederland omwille van de censuur en om het vrije personen- en goederenverkeer te verhinderen. Rekruten voor het Belgisch leger bleven desondanks massaal de grens oversteken om zich naar het IJzerfront te begeven.…

Op 4 augustus 1914 trekt het Duitse leger België binnen en laat een spoor van vernieling en dood achter bij de verovering van vele dorpen en steden, die later martelaarssteden genoemd worden. Duizenden Belgen slaan op de vlucht en vinden een veilig onderkomen in het neutrale Nederland. Dat land wordt, vooral vanaf de val van…