In deze artikelenreeks bezoeken we alle enclaves ter wereld, vertrekkend vanuit de strikte definitie van het internationaal publiekrecht (volkenrecht): “Een enclave is een stukje grondgebied van een soevereine macht dat volledig door een andere soevereine macht omringd is.” Sommige auteurs noemen deze gebieden “echte” enclaves.

1. Dahagram-Angarpota (Bangladesh)

2-4. Vorukh, Kairagach en Sarvan (Tadzjikistan)

5-9. Sokh, Qalacha, Shakhimardan en Dzhangail (Oezbekistan); Barak (Kirgizië)

10-11. Madha (Oman) en Nahwa (Verenigde Arabische Emiraten)

12. Sankovo-Medvezhye (Rusland)

13-18. Yukhari Askipara, Barkhudarli, Yaradullu-noord, Yaradullu-zuid en Karki (Azerbeidzjan); Artsvashen (Armenië)

19. Medurjecje (Bosnië/Herzegovina)

20-21. Brezovica Zumberacka-noord en Brezovica Zumberacka-zuid (Kroatië)

22-25. Ormidhia, Xylotymbou, Dhekelia-noord en Dhekelia-zuid (Cyprus)

26. Campione d’Italia (Italië)

27. Llivia (Spanje)

28. Jungholz (Oostenrijk)

29. Büsingen (Duitsland)

30-34. Vennbahn: Munsterbildchen, Rötgener Wald, Rückschlag, Mützenich, Ruitzhof (Duitsland)

35-56. Baarle-Hertog: H1-H22 (België)

57-64. Baarle-Nassau: N1-N8 (Nederland)

Inleiding

De Baarlese enclaves bezorgen onze vereniging soms kopzorgen. Een paar voorbeelden? Zo moeten wij voor het beoefenen van onze hobby dubbel werk leveren: we duiken zowel in de Belgische als in de Nederlandse archieven. We overleggen met de Belgische en de Nederlandse gemeente. Bij de aanschaf van een computer kozen we voor een Nederlands Querty-toetsenbord in plaats van het in België meer gebruikelijke Azerty-systeem. Voorlopig hebben we nog geen vaste telefoon aangeschaft: als Nederlandse vereniging kunnen we niet met onze verenigingsnaam in een Belgisch telefoonboek staan. Dat geeft problemen als we op internet willen.

De Baarlese enclaves werden door de hogere overheid lange tijd benaderd als een grensprobleem, een abnormaliteit. Ondanks de regelmatig terugkerende pogingen tot annexatie of regularisatie, vierden we in 1998 de 800ste verjaardag van de enclavesituatie. Hoe komt het toch dat die enclaves, een restant van de feodaliteit, acht eeuwen hebben getrotseerd?

In de oertijd

In onze streken zwerven soms groepjes mensen rond: jager-verzamelaars, nomaden. Zij laten nauwelijks sporen achter.

In het grijze verleden

Prehistorische landbouwers vestigen zich. Later ontstaan hieruit nederzettingen als Loveren, Boschoven, Nijhoven, Tommel,... Eeuwenlang leven de mensen hun eenvoudige leven.

"...dat een dorp met zijn inwoners anders moest worden behandeld dan een pachthoeve en een kudde vee, waarvan de eigenaar zich naar believen kon ontdoen."

"...de keizer werd aangemaand de tempel van de Heer niet prijs te geven en het geweten van zijn trouwe onderdanen niet in gevaar te brengen."