Op zondag 8 september 2013 werd in Vlaanderen voor de vijfentwintigste keer de Open Monumentendag georganiseerd. Aanleiding voor een bijzondere editie, waarin teruggekeken werd naar onderwerpen welke in die vijfentwintig jaar de revue waren gepasseerd.
We gingen fietsen langs een aantal historische plekjes, waarvan we de meesten in de afgelopen jaren al eens hadden bezocht. De weersvoorspellingen waren voor zondag heel slecht, echter geleidelijk aan werd het perfect fietsweer en om half twee verzamelden zich 39 deelnemers bij het Heemhuis.
Na een korte uitleg over ons Heemhuis, het vroegere gemeentehuis van Baarle-Hertog en sinds 1994 een beschermd monument, bezochten wij het museum Vergane Glorie van Ad Haneveer. Het was hier ook open dag omdat herdacht werd dat het museum tien jaar bestond. Ad presenteert zijn collectie ambachtelijk erfgoed uit Baarle en omgeving in een meer dan 100 jaar oude, volledig gerenoveerde schuur. Na een inleiding door Ad kon het museum bekeken worden. Een zeer gevarieerde serie van gebruiksvoorwerpen en gereedschappen, zoals van de bakker, smid, timmerman en schoenmaker is er te bewonderen. Ook diverse oorlogsmaterialen uit de Eerste en Tweede Wereldoorlog worden er getoond.
Na een drankje, aangeboden door de familie Haneveer, vertrokken we naar Zondereigen voor een bezoek aan een oude Vlaamse schuur van de familie Voet op Ginhoven. De naam Ginhoven betekent waarschijnlijk: gindse hoeven. In 1440 werd de Abdij van Tongerloo eigenaar van het afgezonderde domein en de boerderijen op Ginhoven waren de verst gelegen hoeven die bij de abdij kwamen. Vandaar ‘Gindse hoeven’. De schuur van de familie Voet is begin 1900 gebouwd. Behalve de zijmuren is deze nog in zijn oorspronkelijke staat en nog steeds in gebruik. De benaming langdeelschuur betekent dat de dorsvloer (ofwel ‘deel’) over de lengte van de schuur ligt. We bekeken de draagconstructie met de dakstoel, de gordingen en de nokbalk welke duidelijk te zien waren. Mooi is om te zien hoe men in die tijd van kromme bomen de uiteindelijke houtconstructie passend maakte. Bij het uiteindelijke opbouwen gebruikte men pen-gat-verbindingen. Spijkers waren of te duur of te zacht voor het harde hout.
Het derde bezoek was aan de Sint Rumoldus kerk in Zondereigen. Deze staat op een plaats waar in 1464 al een Rumoduskapel stond. De huidige kerk is van 1859. Hoofddoel van het bezoek was het bekijken van twee brandglasramen welke hier ter nagedachtenis van twee bijzondere Zondereigenaren zijn aangebracht. De eerste is zuster Rumolda, haar meisjesnaam was Maria van Beek. Al op jonge leeftijd wilde zij heel graag naar het klooster. Dat kon echter niet, omdat ze thuis op de boerderij moest helpen na de dood van haar vader. In 1919 kon ze uiteindelijk intreden in het klooster van de Franciscanessen van Herentals. Ze kreeg de stigmata (de wonden van Jezus) en raakte regelmatig in extase, waarbij ze verschijningen waarnam. Zij werd bekend als het ‘heilig nonneke van Herentals’. In 1948 stierf ze en werd in Herentals begraven.
De tweede bijzondere Zondereigenaar is pater Ladislas Segers. Hij werd geboren in 1890 en trad in 1909 in bij de paters Kapucijnen. Tijdens de Eerste Wereldoorlog was hij brancardier in de loopgraven bij de IJzer. Het dagboek dat hij bijhield is bewaard gebleven. Hij was ook een echte heemkundige en deed onderzoek naar motte ‘de Vossenberg’ welke op Ginhoven heeft gelegen. Na de oorlog werd hij missionaris in Canada, waar hij in 1961 overleed. Guido Verhoeven gaf als eerste een algemene uitleg over zuster Rumolda en het tot stand komen van het brandglasraam. Daarna was het de beurt aan Frans van Gils voor de uitleg over pater Ladislas. Vervolgens gaven zij een gedetailleerde toelichting over de mooie ramen zelf.
Het vroegere klooster van de Paters van de Heilige Geest aan de Grens was onderwerp van het vierde bezoek. In 1910 besloot het hoofdbestuur van de paters om een nieuw klooster te stichten bij Baarle-Grens. Zij wilden een grensoverschrijdende vestiging voor de opleiding van zowel Nederlandse als Belgische kandidaat-missiebroeders. Zij moesten opgeleid worden voor ambachtelijke ondersteuning van de missieposten. Ook was er behoefte voor een agrarische opleiding. Na aankoop in 1910 van tien hectaren Nederlandse en dertig hectaren Belgische grond begonnen in 1913 de bouwactiviteiten. Ook werd de woeste grond ontgonnen, er kwamen groentetuinen, een boomgaard, akkers en weiden. Er werd ook een missie-vakschool opgericht. Na een slinkend aantal roepingen trokken in de vroege jaren zeventig de laatste paters zich terug in een bijgebouw. Daarna woonden er achtereenvolgens bejaarde zusters van Mater Dei, een aantal Vietnamese bootvluchtelingen, na een ombouw tot wooncomplex vooral ouderen en tegenwoordig mensen van alle leeftijden. De boerderij werd verkocht aan een Belgische kalvermester.
In de vroegere kapel bezochten we het atelier van kunstschilder Henk Eikenaar uit Riel. Hij gaf uitleg over enkele van zijn werken. Ook vertelde hij over het ontstaan van zijn eerste idee van een schilderij en hoe hij daar dan verder gestalte aan geeft. Ook las een gedicht van een Spaanse dichter voor. Dat gedicht had betrekking op een zelf gemaakt prachtig schilderij met als onderwerp de stad Cordoba in Spanje. Voor velen was het een eerste bezoek aan een kunstenaarsatelier, er kwamen dan ook veel vragen en de indrukken waren heel positief.
De middag werd afgesloten met koffie en thee in het Heemhuis. Tevens was er de mogelijkheid om het Heemhuis te bezichtigen en er werd een brochure uitgereikt met info over de bezochte objecten. Al met al een geslaagde middag, vooral de variatie in onderwerpen was goed overgekomen. Met dank aan de gemeente Baarle-Hertog voor de goede samenwerking bij het organiseren van deze middag.
Hieronder kunt u een aantal foto’s bekijken van de diverse bezochte plaatsen met dank aan fotograaf Jan Willekens.
Snuffelen in het museum Vergane Glorie :
Toelichting vragen aan eigenaar en gastheer Ad Haneveer.
NBiet alleen snuffelen, maar ook even voelen hoe het zit bij de plattebuiskachel, hè Jack?
De gereedschappen van de schoenmaker.
Oorlogsmaterialen
Het drankje aangeboden door de familie Haneveer smaakte voortreffelijk!
De schuur van de familie Voet in Zondereigen.
Dakstoel, gordingen, nokbalk etc.
Geen spijkers, maar pen-gat-verbindingen.
Ook Albert Jansen bekeek de schuur en peinsde erover zo te zien.
Guy Verhoeven en Frans van Gils geven toelichting op de glasramen in de Rumolduskerk in Zondereigen.
Het brandglasraam van Zuster Rumolda wordt bewonderd.
Henk Eikenaar aan het woord in zijn atelier.
Schilerijen in het atelier.
Henk leest het gedicht voor van een Spaanse dichter.
Er wordt duidelijk gewerkt in het atelier.
Het was een fijne en interessante middag!!!!!!