Aon de praot mee…Maria van der Flaas
“Ja, de Puij kos van alles maoken, behalve jongens!”
André Moors
In dit artikel komt Maria van der Flaas aan het woord. Un echte Baolse. Maria is de weduwe van Louis van Puijenbroek.
Louis had een dorpssmederij aan de Singel in Baarle. Hij overlijdt op 21 april 1993. Louis was in Baol heel bekend en populair, daarom gaat het in dit artikel niet alleen over Maria, maar vooral ook over Louis. Omdat het geheugen van Maria haar af en toe in de steek laat, krijgt ze tijdens ons gesprek hulp van haar dochters Ingrid, Simone en Monique. Vol enthousiasme vertellen ze over hun pa. Maria is tijdens het interview wel een beetje terughoudend. “Ik hang toch nie alles aon de grote klok, ok al heddet nog zo gère,” zegt Maria meerdere keren tegen mij met een glimlach op haar gezicht. Maar hoe dan ook, met hulp van haar dochters en door mij ingewonnen informatie bij enkele Baarlenaren die Louis heel goed gekend hebben, is het toch weer een lezenswaardig verhaal geworden.
Wie is Maria van der Flaas?
Maria is geboren op 21 augustus 1927. Ze is nu dus 83 jaar. Haar geboortehuis staat in de Molenstraat in Baarle-Hertog; vanaf de Remigiuskerk richting Turnhout, vooraan aan de linkse kant van de straat. Haar moeder heet Celine Van den Eynde. Zij is een tante van de bekende veekoopman Sooi Van den Eynde. Moeder Celine wordt geboren op 10 mei 1889 in Bevel en overlijdt op 7 januari 1962 in Turnhout. Celine is vele jaren in de Molenstraat uitbaatster van het café ‘De Veehandel.’
Maria’s vader heet Jules van der Flaas. Hij wordt geboren op 13 mei 1887 in Baarle-Hertog en overlijdt in Baarle-Hertog op 5 december 1958. In zijn arbeidzame leven was hij veekoopman. Vanwege een ernstig ongeluk is hij een groot gedeelte van zijn leven aan een rolstoel gekluisterd.
In het gezin van moeder Celine en vader Jules worden acht kinderen geboren, vier jongens en vier meisjes. De eerstgeborene is Sooi. Daarna komen Ammelie, Anna (later tante nonneke), Mon, Louis, Tuur, Maria en Irma. Alle broers en zussen van Maria zijn inmiddels overleden.
Op 28 augustus 1951 trouwt Maria met Louis van Puijenbroek van de Singel. Hij wordt geboren op 1 maart 1924 en overlijdt, zoals eerder vermeld, op 21 april 1993. Louis had wel een paar zussen maar is de enige zoon van Gust van Puijenbroek en Anna van der Flaas. Louis neemt op enig moment de smederij over van zijn vader Gust. Vader Gust wordt geboren op 29 juli 1895 in Baarle-Nassau. Hij overlijdt op 29 mei 1981 in Baarle-Nassau. Moeder Anna wordt geboren op 30 oktober 1897 in Baarle-Hertog en overlijdt op 5 april 1982 in Breda.
Louis en Maria krijgen vijf kinderen, allemaal dochters: Celine, Annemie, Ingrid, Simone en Monique. Helaas overlijdt Annemie tot groot verdriet van pa en ma en de kinderen op 12 mei 1969 als ze nog maar vijftien is. Maria geniet heel veel van haar kleinkinderen, drie jongens en vijf meisjes. Ze is er maar wat trots op.
De jeugdherinneringen van Maria
Op mijn vraag ‘vertel eens iets over jouw jeugd’ denkt Maria geruime tijd na. Dan zegt ze: “Jè, ik zou het nie weten. Ik weet wel, we waren mee tien man. Dan witte gij het wel. We sliepen twee aon twee. De jongens bij mekaor en de mèskes bij mekaor. Ik sliep bij ons Irma.” Ik vraag haar of ze wel eens ruzie maakte met haar zus Irma. Maria: “Da is vijftig jaor geleden man! Waor komde gij toch mee veur den dag! Wa ik nog wel weet is da ik bij zuster Affecientje in de klas zat. Ik weet nog da Tilly Poels bij mij in de klas zat. Nee toch nie, da kan nie, want die is veul jonger as ik. Wocht eens, ik denk da Jet van Casteren bij mij zat.”
Dochter Ingrid: “Zo lang is ons moeder nie op school gewiest, want ze moest na een jaar kostschool in Herentals naor huis komen om mee te helpen.” Maria vult aan: “Ik mos naor huis komen omda ons Ann non wier.”
Of ze het in het gezin van der Flaas fijn vonden dat de zus van Maria non werd, weet ze niet meer. “Da moet je aon ons moeder vraogen jongen! Ja, ons moeder had da eigenlijk nie gère.”
Na het inschenken van een kopje koffie, pikt Maria de draad al weer rap op. “Ik weet ook nog dat er bij ons thuis unne banjo van mij tegen de muur hing. Ik mocht leren om daarop te speulen. In den oorlog ging er unne kogel of zo iets dwars door henne. Ik weet ook nog goed da we in den oorlog in de kelder sliepen. Ik kan vertellen van den oorlog tot mèrgenvruug. In de tuin bij ons stond unne meulen. Waorom da ze da de meulen noemden, weet ik nie. Da was eigenlijk un soort washok. Vanuit de keuken ging de drie trapkes naor beneden en dan kwam de in de meulen. Achter de meulen stond de kiepenkooi. Onze Louis zat daor wir achter leer te naaien. Da kos ie heel goed.”
Café de Veehandel, een gezellig café
Maria: “Ons moeder dee ut café. Hoe ut café heette weet ik nie meer.” Dan laat ik haar een oude foto zien van de Molenstraat waarop de voorgevel van het café is te zien. “Oh ja, nou zie ik ut!. Café de Veehandel. Hé, neffe de vrachtwaogen staot ons moeder en aon de andere kant van de weg irst Cees van der Schoof, dan onze Tuur en onze Mon, de volgende is Toon Olislaegers van de Singel, dan ons Anna, dan wir iemand waarvan ik de naam nie mir weet en dan ons Ammelie en wir iemand die ik nie mir ken. Pot domme, dè is interessant! Ons moeder hai un goei café. Er kwamen veel veekoopmannen.” Dan kijkt ze me aan en zegt: “Lelijke vlegel da ge bent, ge zit mij wir helmaal uit te peuzelen! Nou veuruit, ik zal eerlijk vertellen, tegenover ons zat de Belgische douane. Daor kwamen veul Hollanders die papieren mossen hebben om hun vracht naor Bels te kunnen brengen. Bij ons in ut café vulden ze die papieren in en gingen er dan mee naor de overkant. De Belze veekoopmannen kwamen bij ons het Hollandse geld van de Bossche markt weer omwisselen tegen Belze francs. Zodoende han wij een heel goei café. Als ons moeder er nie was of in de keuken bezig was, hielp ik de klanten in ut café. Ons moeder kos heel goed mee zatte mannen omgaon. Die zette ze dan op unne stoel, gaf ze un bakske koffie en zee dan, goi nou maar weer naor huis. Ons moeder was een héél goei mens. De beste van heel Baol, Alphen en Chaam tesamen. Dè zee alleman. Er is ooit mar ene uit ut café weg gebleven. Die was kwaod dat ie gin bier meer kreeg.”
Simone: “In de kelder onder ut café stonden de fleskes bier. Ome Tuur en ome Sooi gingen dan altij de kletskes leeg drinken. Ome Louis of zo had stiekem in een van de fleskes gepiest. Die anderen hebben da toen opgedronken!”
Maria weer quasi boos op mij: “Verdomme, motten we nou heel ons huishouwen op straot gooien! Gullie kent hum nog nie hè. Ik heb hum nou twee keren gezien hè!”
Volgens de kinderen heeft moeder vaak verteld dat er vroeger zand in ut café lag, waarin de sigarettenpeuken werden uitgetrapt.
Oud-burgemeester Fons Cornelissen vertelt mij dat het in café De Veehandel altijd erg gezellig was. In de tijd dat Fons deel uit maakte van de gemeenteraad van Baarle-Hertog, vooral in de jaren zeventig, gingen de raadsleden van Baarle-Hertog na afloop van de raadsvergadering bij de Veehandel nog een pilsje drinken. Fons: “In het café werd de politiek dan nog eens uit de doeken gedaan. Ik herinner me nog dat meestal Irma en Tuur achter de tap stonden. Als je binnen kwam was links de toog. Rechts stonden wat tafels en stoelen. Tegenover de Veehandel was het café van Suska Geerts. In beide cafés kwamen veel veehandelaren en marktkooplui. De veehandelaren hadden vaak van die grote botten aan. Het café van Suska en de Veehandel waren eigenlijk de twee bekendste cafés van Baol. Jan en Toon Olislaegers haalden mee paard en wagen in Turnhout bij Til Bax pakskes op en vervoerde die dan naar Baol. Daar werden ze afgeleverd in een van de twee cafés, waarna Baolse mensen hun pakskes ophaolden.”
Maria wordt verliefd op Louis en trouwt met hem
Uiteraard wil ik graag van Maria weten hoe ze verliefd werd op Louis. Maria: “Weet ik veul! Hij zal wel eens in het café gekomen hebben.” Een van de dochters: “Onze pa kwam wel eens bij ome Louis. En zo heet ie ons moeder leren kennen.”
Ik vraag Maria of ze hem leuk vond en of ze dacht, dat word hij. “Neie, ik heb er wel meer gehad hoor! Jos Kin en Harrie Gulickx. Onze pa hee er veul voor moeten doen om mij te krijgen.”
Dan waag ik nog maar eens een poging: “Was jij gek op Louis?” Maria lacht wat en zegt dan niet meer dan: “Ja hela! Hoe ut trouwfist was, mot ik eigenlijk verzinnen. Hoe is da gegaon? In het café is ut nie gevierd, da weet ik. Wa ik wel weet is da we, toen we getrouwd zijn, zijn gaon inwonen in het huis da opa van Puijenbroek gebouwd had op de hoek van de Sint Annastraat en de Rector van den Broekstraat. Ons Celine is daor trouwens geboren. Die hee ons leven gered. Ze begos te schreeuwen en toen zijn wij wakker geworden. Er hong kolendamp in huis. Wij sliepen in ut washok want ut veurste stuk was nog nie klaor. Toen Celine schreeuwde, ging Louis naor de keuken en viel daor neer. Per ongeluk had ik de buitendeur open laten staan toen ik naor de ouders van Louis liep om hulp te haolen. Maar eerst had ik de wieg mee Celine buiten gezet. Da is ons geluk gewiest. Want witte, had ze nie geschreeuwd dan waren wij nie wakker geworden. En had ik nie de buitendeur open laoten staon, dan was onze Louis er nie meer gewiest. In 1956 hebben wij en opa en oma van huis geruild. Wij zijn toen bij de smidse op de Singel gaon wonen.”
Ingrid: “Onze pa hee lang, tot 1956, bij opa gewerkt. Toen ons moeder in verwachting was van mij, stond ze daar mee un dikke buik en ze moest bevallen. Ze stond met haar koffertje klaar en moest naar het ziekenhuis. Toen kwam er unne boer en die zee tegen onze pa: Louis, kunde da ijzer nie eventjes maoken? Toen is onze pa vlug de smederij ingegaon en ons moeder die stond er maar. Toen kwam opa en die zee tegen ons moeder: wa sta jij hier nog te doen? Toen zee ze, onze Louis mos nog eventjes veur dieën boer un ijzer maoken. Wel potverdorie, zee opa. Die hee onze pa toen uit de smederij gehaold en toen zijn ze vlug naor ut ziekenhuis gereeën. En toen kwam ik bijna in den auto.”
Kinderen krijgen
Maria: “We hadden vijf kinderen, vijf dochters. De kleinste is in Turnhout gekomen. De anderen in Breda.” Monique: “Ik was de laatste hoop op un zoon. Ons moeder was vier keer in Breda bevallen. En toen docht ons moeder, ik goi naor Turnhout want dan wordt het misschien wel unne jongen.” Ik vraag Maria of ze graag een zoon gehad had. “Ikke nie, mar Louis Puij wel!” Simone: “Eigenlijk wouwen ze maar drie kinderen. Toen zee ons moeder, het is genoeg zo. En toen zee onze pa, nou weet ik zeker dat ut unne jongen wordt. We gaon het nog unne keer proberen. En toen zee ons moeder, nie veur niks. Gif me maar unne televisie. En toen kwam ik, wéér un meid. Op school kregen we biologieles. Toen leerden we dat de man ut geslacht van ut kind bepaalt. Maar onze pa wou da niet geloven.” Ingrid: “Onze pa fokte mee van alles. Alles wa onze pa kocht was vrouwelijk. We hadden altij merries. Alleen de honden waren mannekes. Onze pa was ook voorzitter van de ponyclub. Toen ie unne keer wa veul gedronken had, zei ie tegen mij, Ingrid, ge moet toch eens helpen, ik heb gisteren weer wa gekocht mee mijne stomme kop. Hij had toen twee Chileense hangbuikzwijntjes gekocht. Ik zeg, maar pa, wa moet je daor nou toch mee doen. Toen zeet ie, die gaon we vet mesten en dan lekker opeten. Ik moest die beesten ’s morgens voeieren. Op unne gegeven moment kom ik er bij en toen had die ene gejongd. Die had negen jong! Naderhand jongde de andere en die had er elf! Toen heeft hij die kleintjes verkocht.”
Brandweer
De kinderen van Maria in koor: “De brandweer was voor onze pa zijn lust en zijn leven. Als de sirene afging, dan mochten wij hem de laarzen aangeven, dit en dat, zodat hij zo snel mogelijk weg was. Hij was altijd als eerste met de eerste brandweerwagen weg. Toen wij een keer een feest in de voorkamer hadden, ging de sirene. Hij had al wel een paar pilsjes op. We wilden hem daarom tegenhouden om naar de brandweergarage te gaan maar da lukte ons nie. Vruger, als het heel warm was, moest hij bij tourbeurt de wacht houden in de Hollandse kerktoren. Dat deed ie ook heel graag.”
Harrie van den Brandt was jarenlang lid van het plaatselijke brandweerkorps. Later bekleedde hij er de functie van commandant. Hij heeft lange tijd met Louis samengewerkt.
Harrie: “Als enige zoon werd hij natuurlijk erg verwend door zijn zussen die ruim in de meerderheid waren. Hij stond al vroeg in de smidse van zijn vader waar hij het vak leerde. Ik kende Louis erg goed omdat wij beiden als broekjes deel uitmaakten van het brandweerkorps. Wij hebben er samen heel wat beleefd.
Vanuit zijn beroep was Louis de aangewezen man binnen de brandweer om als chauffeur en pompbediener te fungeren. Als chauffeur moest hij bij een uitruk vaak worden teruggefloten door de dienstdoende bevelvoerder omdat hij altijd als eerste weg wou zijn. De locatie van het brandweergebouw in relatie tot zijn woning was daar ook altijd aanleiding toe.
Louis paste als geen ander binnen de gelederen van het korps. Hij was naast een erg goed brandweerman ook altijd de gangmaker als er plezier gemaakt moest worden.
Ik heb ‘De Puij’ zoals hij binnen het korps werd genoemd, vanaf 1950 meegemaakt. In dat jaar werd de brandweer van Baarle-Nassau tijdens wedstrijden landskampioen. De wedstrijdploeg van het korps bestond uit acht mensen onder leiding van één bevelvoerder. Louis was al van in de beginne binnen deze ploeg opgenomen. Hij was een geweldige chauffeur pompbediener die mede vanuit zijn werk een enorme inventiviteit ten toon spreidde. We schrijven 1951 als we na de regionale, provinciale, alsmede gewestelijke wedstrijden een plaats hadden verworven als deelnemer aan de landelijke wedstrijden. Deze laatste wedstrijden werden gehouden in Vlaardingen. Bij de bookmakers werden we als de gedoodverfde landskampioen gezien.
Het moment was daar dat Baarle-Nassau aan de start werd geroepen. Onder leiding van de geraffineerde bevelvoerder Jac Sonnemans, stond de ploeg keurig netjes aangetreden. Louis zou zoals gebruikelijk de pomp bedienen. Wanneer de ploeg zover was dat het bevel ‘water’ kon worden gegeven, kreeg Louis zijn motor niet op gang. Hij stak richting de jurywagen zijn middelvinger op en schreeuwde:’Sabotage, sabotage, sabotage!’ Iemand moest ZIJN pomp gesaboteerd hebben. Immers vanuit de concurrentie mocht Baarle-Nassau dit keer geen landskampioen worden. Dat werden we dan ook niet. Aangezien ik met de wedstrijdploeg in Vlaardingen was, had mijn vader iemand van Openbare Werken opdracht gegeven de benzinetank van de brandspuit bij te vullen. Deze had echter per abuis de tank met water bijgevuld! Daarom moest Louis om zijn gram te halen, nog een jaar wachten.
In 1952 en 1953 alsook in 1954 werd het korps uit Baarle-Nassau landskampioen. In 1953 werd om de landstitel gestreden in Ede. Het wedstrijdterrein was gelegen aan de waterkant waar nogal wat industrie gevestigd was. Louis had bij het aanrijden naar het wedstrijdterrein al opgemerkt dat pal er naast een houthandel was gevestigd met opslag van grote planken. Bij de opdracht die we daar kregen, moesten we met onze motorspuit, ongeveer 500 kg zwaar, een brede sloot oversteken waarbij we zelf de brug moesten maken. De andere korpsen die deelnamen maakten daar heuse kunstwerken van die erg veel tijd in beslag namen, waardoor de kans op het kampioenschap voor velen in het gedrang kwam. Louis had in een paar minuten een brug gemaakt. Terwijl hij zelf met een paar mensen de grote ladders van de wagen haalde, schreeuwde hij naar de anderen toe dat ze moesten zorgen voor planken. De ladders werden over de beek gelegd en voorzien van steigerplanken. Niet zonder gevaar voor instorting werd de spuit over de brug gereden en had Louis met zijn inventiviteit weer eens voor een huzarenstukje gezorgd, wat mede het behalen van het kampioenschap tot gevolg had.
Ook bij uitrukken als gevolg van brand had Louis altijd oplossingen bij de hand. Met zijn vak van smid had Louis een erg goed contact met de agrarische bevolking van Baarle. De ‘Puij’ kende iedereen en iedereen kende ‘de Puij’. Dat zorgde vaak voor de nodige geruststelling bij de gedupeerden. Naast de repressieve brandbestrijding was er natuurlijk ook op gezette tijden de ruimte voor de nodige ontspanning. Uitstapjes en teerfeesten waren voor ‘De Puij’ van even groot belang als al dat noodzakelijke binnen het korps. Ook na de periodieke oefeningen die we met het korps hadden (twee keer per maand) werden de stoffige zaken met het nodige bier weggespoeld. Naarmate dan de avond vorderde kwamen heel vaak ook van Louis de nodige sterke verhalen boven. Jammer dat hij naar menselijke maatstaven te vroeg is overleden,” aldus Harrie.
Andere hobby’s van Louis
Ingrid: “Iedereen kende onze pa. Als ze iets nodig hadden vroegen ze aan hem, hee Puij, hedde gij dit of da. Dan ging ie naor de zolder boven de smies. Daor was ut zonne rommel en toch vond ie wat ie mos hebben of hij maokte ut.” Maria heel ad rem en met veel gevoel voor humor: “Ja, de Puij kos van alles maoken, behalve jongens!”
Ingrid: “Zo heeft ie ook un kliefmachine gemaokt, unne boot en weet ik wa nie allemaol. Als er een pony was doodgegaon, stopte hij het hoefijzer in de grond zodat die kon afsterven. Later maakte hij er dan een asbak van op een smeedijzeren poot.”
Louis hield in zijn vrije tijd van o.a. groenten verbouwen, vissen en jagen. Over paarden en pony’s kon hij uren praten. Het is dan ook niet vreemd dat Louis in 1962, samen met Toon Pelkmans, ponyclub ‘de Nassauruitertjes’ oprichtte. In 1972 fuseerden de ponyclub en de paardensportvereniging en kreeg vanaf toen de naam ‘Enclaveruiters’. Louis was er jarenlang voorzitter van. Ook bij de motorclub was Louis actief, zo blijkt. Simone: “Hij was dan altijd heel fier met unne helm op en unne brede band rond zunne buik. Ik ging dikwijls mee onze pa op reis als ie ergens moest rijden. Tijdens een van die wedstrijden in Zweden ben ik daar zestien geworden.”
Ingrid: “Mee carnaval wou onze pa wel unne keer unne wagen mee maken. Dat heeft ie toen gedaan samen mee Bart de Jong. Iedereen van de Singel zou mee komen helpen maar uiteindelijk waren ze maar mee tweeën.”
Een grote hobby van Louis was vissen, vanaf zijn zelfgemaakte boot. Die boot noemde hij ‘Insimo.’ En dat staat voor de voornamen van zijn dochters Ingrid, Simone en Monique. Ingrid: “Ik ben met hem ’s nachts wel eens paling gaan vissen. Frans Meeuwesen van de houtzagerij en Karel Kerremans gingen regelmaotig mee hum mee om te vissen.”
Volgens Karel was Louis iemand die heel graag mensen om zich heen had, ook tijdens het vissen. Karel: “In Sluishaven hee Louis een paor jaor mee zijn boot gelegen. Na het zoet worden van de Volkerak, verhuisde hij mee zijne boot naor Colijnsplaat. Daar kwam ie achter in de haven te liggen op een droog liggende plek. Toen we op een keer gingen vissen, vingen we flink wa wijting. De motor van de boot lag onder het dek en we vaorden nogal stevig. We legden de wijting toen op het dek. Toen we bij de volgende visplek aonkwamen, bleek ie helemaal gaar te zijn vanwege de afgegeven wermte van de motor! Louis, Louis Verschueren en ik denk Conny van Loon lagen toen in een deuk! Als onder het vaoren diesel in de tank gegooid moest worden, dee Louis Verschueren da. Vanwege het schommelen van de boot had ie dan ook wel eens diesel in zijn schoenen. Als we weer terug in de haven waren en iets gingen drinken in de havenkantine, had de Puij altij ut grootste woord. Dan kos ie ut uitleggen hoor. Hij kos heel gemakkelijk contact leggen en dan was ie de grote kapitein. Ik ben mee hum ook ’s nachts paling gaan vangen. Wat ie wel eens deed de rotzak, was als het eb was en de boot op het droge lag, mee de schroef flink gas geven. Dan zat er een flink gat in de zeebodem achter de boot. Terwijl waren wij pieren aon ut steken en dan riep ie ons. Toen we vlak achter den boot waren, flikkerden we mee z’n allen in da gat zoda we zeiknat waren! Van die streken haolde ie allemaol uit. Louis dronk ook altij gère un pintje. Wa da betreft was ie niks aanders as wij. Louis hai altij goeie zin. Als we in ut café zaten zeet ie dikwijls: laot kómen die orkaan en dan mos er een rondje gegeven worden. Ja, ik bewaor hele goeie herinneringen aan Louis.”
Wonen aan de Singel
De overgrootvader van Louis, geboren in 1849 in Hilvarenbeek, zoon van de smid daar, verhuist in 1880 naar Baarle in de Molenstraat. In 1889 verhuizen hij en zijn vrouw Maria Heijkants naar een prachtig herenhuis aan de Singel. Het werd in 1631 (mogelijk zelfs in 1613) gebouwd (bron De Noordelijke Singelpanden). Louis begon er in 1889 met zijn hoef- en grofsmederij. Het echtpaar kreeg tien kinderen, waaronder Gust en zijn broer Jef. Gust is de vader van Louis. In 1921 namen Gust en Jef het bedrijf van hun vader over. Op 23 januari 1956 gaf Gust de zaak weer over aan zijn zoon Louis.
Het pand aan de Singel was een juweeltje (zie foto’s). Voor het huis stonden zeven arduinen palen die door ijzeren kettingen met elkaar verbonden waren. Rond de massieve voordeur zat een erg mooie arduinen omlijsting. In de loop van de jaren werd het pand ingrijpend verbouwd. Uiteraard is het meest ingrijpend geweest de sloop van het pand in 1992. Toen werd er door de Rabobank nieuwbouw gerealiseerd.
De dochters van Louis en Maria hebben dubbele gevoelens bij het wonen aan de Singel. Heel fijn was volgens hen dat achter het huis heel veel ruimte was voor de pony’s. Louis had er ook voor de kinderen een zwembad gemaakt. Ingrid: “We hadden altijd vrienden en vriendinnetjes over de vloer, want iedereen wilde bij en met ons spelen. We hadden ook kersenbomen, perenbomen en appelbomen. Ook hadden we een vijver. Niet leuk was dat er aan de Singel verder geen jeugd zat.”
Simone: “Heel leuk is dat onze pa als eerste het tractormerk ‘Steyr’ van een reclameslagzin voorzag. Steyr was een heel grote tractor mee heel veul pk’s. Zondags na de mis gaf hij dan hier in het Sint Annastraatje mee die tractor een demonstratie voor de boeren. In Amsterdam was in die tijd een bijeenkomst van Steyr. Daar moesten de aanwezigen een slagzin verzinnen die in de reclame gebruikt kon worden. Onze pa wist wel wat. Hij stak zunne vinger omhoog en zee toen, ik weet er wel eentje maar ik weet nie of ik hem hardop kan vertellen! Nou, onze pa kos naar voren komen en moest het eerst tegen de mensen van Steyr vertellen en dan zouden zij wel bepalen of ie het hardop kon vertellen. Wel, hij mocht het hardop vertellen. Tot grote hilariteit van iedereen zee onze pa toen: Wat een lul is voor een hoer, is een Steyr voor een boer! Hij kreeg als beloning honderd gulden. Hij gaf meteen aan iedereen een rondje en zijn honderd gulden waren weer gevlogen!”
Zoveel wordt duidelijk, de dochters van Louis zijn echt trots op hun vader. Simone: “Hij was altijd goed gemutst, wies overal een oplossing veur. Toen hij het in zijn rug had, bouwde hij zelf van schroot een soort solarium mee un rooie lamp. Elken dag was het lachen mee onze pa. Op een gegeven moment wou hij op een C-pony rijden. Die was te klein voor hem. Toen heeft ie un karretje gebouwd. Geweldig. Op zondag de pony er veur wij mee zun allen in da karreke en dan reed ie naar Boschoven en maakten dan hele bosritten. Veur ons heet ie ooit unne caravan gemaokt en die ging Mieke laoter gebruiken als frietkot.”
Smederij
Louis Verschueren uit de Bruhezestraat wordt door de kinderen van Maria ‘de redder’ genoemd. Ingrid: “Onze pa had un heel grote boormachine in de smederij staan die met pedalen bediend moest worden. Hij had altijd unne overall aan, later un jasschort. Die deed hij nooit dicht. Toen hij aan het boren was, raakte hij met zijn jasschort tussen het machien. De jasschort wier helemaal opgedraaid. Louis Verschueren komt binnen, ziet dat en zet net op tijd het machien af. Daarom noemen wij Louis altij de redder.”
Een groot aantal jaren werkte Jef Oomen bij Louis in de smederij. Ook Jef bewaart heel fijne herinneringen aan de tijd dat hij bij Louis werkte.
Jef: ”In 1957, ik was vijftien jaor, ben ik er begonnen. Da kwam eigenlijk omda ze bij ons thuis nogal ‘Puijenbroek-gezind’ waren. Ik heb er zeuventien jaor gewerkt. Toen ben ik hier thuis gaon boeren. Toen ik bij de Puij kwam was er ene knecht, Ad van Dongen. Die sliep ook bij de Puij. Toen die weg was hebben Remie Tuijtelaars van Loveren, Bert Hereijgers van de Baolbrug en Neel Keustermans van de Rooie weg er ook gewerkt. Op het lest werkte er Henk van Beek van Kiske van Beek. De leste die er werkte was Toon Raeijmaekers van de Rooie weg. Toen ik er in het begin was deeën we van alles: fietsen maoken, wasmachines, kachels, pèrden beslaon, loodgieterswerk enzovoort. Als we in Bels un kachel gingen plaotsen, kreeg ik dikwijks honderd francs drinkgeld. En als ik in de smederij bezig was, was Louis heel veul op karwaai. Ik kos er goed mee werken, mar als ut druk was, was ut unne hele hevige. Hij kos werkelijk alles maoken. Wa was dieë mens handig. Als vaoder Gust en Louis dan saomen un dakgoot aon het solderen waren, dan moest je nie in de buurt komen. Dan spande het er. Gust was ook unne hele hete, maar sociale mens.
De hoefstal waarin de pèrden beslaon wieren, stond de irste jaoren binnen. Pèrden beslaon wier iedere dag gedaon. Ik weet nog dat er unne grote grijze van Willem Vermonden in de stal stond. Die was nie zo braaf. Hij dee lelijk! Toen stampte hij het achterstuk van de hoefstal en da vloog toen tegen de muur. Gust stond, veul wit geworden, wa in un hoekske te kijken. Vruger moesten we de hengen en de duimen ook allemaol zelf maoken. We han heel veul klanten. Ook uit den bouwvak: Sus Koks, Stan Koks, Louis van Tilborg. De Puij kos alles. Gaf ook nog les aon de jonge boerenstand. Motorenkennis. Als ie uitging was ie heel gezellig. Dan tufte ie er nie in! Op het lest toen ik er werkte werd vooral het boerenwerk minder.
Louis dee ook gère mee pony’s fokken. Dan kwam de hengstenboer achter de smederij. Ge meugt de naom nie opschrijven, mar iemand uit de buurt stak dan zunne kop door den tuin als dieë hengst bezig was. Effe daorna kwam ie in de smederij en zeet ie tegen mij: Zeg Jef, doet dat jou niets als je die hengst daar bezig ziet?” Jef moet er nog steeds erg om lachen. “Oh ja, veur ik het vergeet, smokkelmannen hielp Louis ook altij. Wij maokten veul kraaienpoten en Louis dee ook smokkelwaogens panseren. De politie zaat neffe de Puij. Als die binnenkwam, hingen we gauw unne zak over de kraaienpoten. Ik weet ook nog dat Louis in de Katerstraat in de kofferbak van unne smokkelwagen zat om de benzinetank te panseren. Toen kos ie er nie meer uit want zijn knie schoot uit elkaar en heb ik hem er uit geholpen.”
Maria houdt van haar kinderen en kleinkinderen
Maria heeft zo haar gedachten over oud worden. Op mijn vraag of ze echt oud wil worden zegt ze: “Liefst nie. Maar ik ben wel heel blij mee mijn kinderen en kleinkinderen. Ik heb heel goei mannen. Ik zeg er niks gin kwaod over. Ik kan wel zeggen, ze mauwen wel eens maar da doe ik zelf ook hè! Dat is toch waor! Op mijn kleinkinderen ben ik héél trots. Ik zie ze gère mar ik zie ze eigenlijk veul te weinig.”
Hobby’s
Maria is heel graag thuis. Puzzelen, vooral kruiswoordpuzzels maken vindt ze leuk. Naar de bejaardenclub gaan, heeft ze geen zin in. “Kaarten doe ik nie gère, hoewel ik da vruger wel veul gedaon heb. Een keer per week, op woensdagmiddag, goi ik een uur naar de gym. Ik kijk nie veul televisie en de radio staat ook nooit aan. Het nieuws kijk ik wel en af en toe kijk ik naar een schlagerprogramma. Ik woon hier op de Turnhoutseweg al weer bijna achttien jaar. Ja, de tijd goi rap. Ineke van Elswijk komt hier iedere dinsdagmorgen koffie drinken, al zevenentwintig jaor. Da vind ik leuk. Op de Croon gaon wonen wil ik nie. Nee! Het is er leuk hoor, maar ik wil er nie zitten. Ge mag trouwens ook ginne hond meenemen.”
Afscheid
Na een lange avond buurten wordt het tijd om afscheid te nemen. Door de informatie die ik kreeg van Maria en met de hulp van de kinderen en andere mensen uit Baol die Louis goed gekend hebben, zijn we weer heel wat lezenswaardigs aan de weet gekomen over Maria en ‘de Puij’. Namens alle leden van Amalia heel hartelijk dank.
Wij wensen jou Maria nog heel veel fijne, gezonde jaren toe. Het ga je goed!
Maria van der Flaas overleed op woensdag 29 januari 2014.