Het is inmiddels een jarenlange traditie dat vanuit de heemkundekring tijdens de Lokale Heemdag een bezoekje wordt gebracht aan drie Baarlese bedrijven en/of mooie tuinen. Gestart wordt er steeds met een goed verzorgde lunch, geleverd en deels gesponsord door het Baarle’s Specialiteitenhuis van Eijl. Er wordt gebuurt en er wordt nader kennis gemaakt met elkaar: wie is dat, ken jij die, ben jij er ook weer bij? Op vrijdag 10 juni 2016 ging het roulerend in drie groepen van zo’n dertig man op de fiets naar het bedrijf dat Raf Doms ontwikkelt aan Baarle-Grens, naar de houtzagerij van de Gebroeders Meeusen op Loveren en naar het vorig jaar vernieuwde Kaarsenmuseum.
Pot- en Spoorhuis
Wie lang niet meer over het Bels Lijntje richting Turnhout heeft gefietst, zal versteld staan. De oude douaneloods en het er naast gelegen – pas in de Tweede Wereldoorlog door de Duitsers aangelegde – perron doen het spoorverleden herleven. Raf Doms vertelde op de Lokale Heemdag wat er de afgelopen twee jaar allemaal gebeurd is, wat er bij kwam kijken en wat er nog in het vat zit.
De goederenloods is omgetoverd tot een verkoopruimte van interieur- en designartikelen, waar iedereen terecht kan. Het gebouw waar vroeger de schoenenfabriek in was gehuisvest, is juist gericht op de groothandel. Her en der op het terrein vind je potten, in alle maten. Het Pothuis doet zijn naam eer aan. Beide ruimten zijn in stijl opgeknapt. De hoge plafonds zijn vernieuwd, de ijzeren ramen zijn nog authentiek, wel enkel glas.
Voor het buitenterrein is onder andere een boomchirurg in de arm genomen. Dit terrein gaat een groene uitstraling krijgen.
Binnenkort kunnen fietsers even uitpuffen in de douaneloods. Door de openingen waar vroeger de goederen uit de trein werden geladen – nu grote ramen tot de vloer – kijk je over enkele maanden zo op het spoor. “Het idee om tussen de loods en het perron rails te leggen, is vorig jaar beloond door het streeknetwerk van Landstad De Baronie”. Daar heeft Leentje Timmermans, zijn partner, voor gezorgd. “Met een perfecte presentatie”, geeft Raf aan.
Het ondernemerskoppel is er alles aan gelegen het spoorverleden dat zich aan de grens heeft afgespeeld, te laten herleven. De karakteristieke perronkap is ook weer in ere hersteld. Het oorspronkelijke smeedwerk kan er na een opknapbeurt weer decennia tegen, de kap zelf is opnieuw betimmerd. Vanaf het perron – daar komt een groot terras voor zomerse dagen – heb je er een mooi zicht op. Tussen het perron en het fietspad is een mengsel van wilde bloemen ingezaaid. Die strook gaat een ‘halte voor de bijen’ worden, in het bijenlint dat langs het hele Bels Lijntje wordt gerealiseerd. Leentje is ook imker. Bij de toast na de rondleiding, verklapte Raf de naam voor het horeca- en informatiedeel. Kan het beter dan het Spoorhuis zijn?
Houtzagerij
Meer dan een half uur had Peter Meeusen nodig om de leden van Amalia door het bedrijfsproces van de houtzagerij op Loveren heen te leiden. Er komt heel wat bij kijken. De meesten kennen het bedrijf van de eiken vloerdelen, maar ze leveren heel wat meer. Achterin het bedrijf stond een tafel van wel zes meter lang, precies volgens de wens van een klant gemaakt. Ook bij de restauratie van molens weet men de Gebr. Meeusen te vinden. “Daar moeten we speciale bomen voor inkopen”, zegt Peter, “want dan gaat het om een lengte van elf meter of meer, van 40 op 40.” Lengtes van twaalf meter kan de zaagmachine aan.
Eik en douglas zijn de meest gebruikte houtsoorten. Eik komt vooral uit Noord-Frankrijk. Peters broer Eddy zorgt voor de inkoop. Elke aankoop wordt vooraf terdege geïnspecteerd. “Ook voor tien bomen gaat Eddy op pad.” Vader Frans is nog graag van de partij. Douglas, een dennensoort, komt meestal uit Nederland. “Voor douglas doen we veel zaken met Staatsbosbeheer”. Het is een houtsoort die niet hoeft te worden bewerkt.
Na de rondleiding over het buitenterrein stond iedereen zich te vergapen bij de zaagmachine. Binnen tien minuten was een boom verzaagd tot planken van precies 30 mm. Voordat ze worden afgeleverd, drogen ze in tot 27 mm. Dat gebeurt grotendeels buiten. “Buiten komen we tot een vochtpercentage van 18 procent. Voor het laatste stukje, we moeten vloerdelen met een vochtpercentage van 10 tot 12 procent afleveren, moet het in de droogkamer.” Iedereen was daar snel uitgekeken, even het hoofd om de hoek en weer weg. Een temperatuur van veertig graden is niet echt lekker.
Andere machines brachten in een mum van tijd mes en groef of een v-afkanting aan of zorgden voor een mooi geschaafde plank. Een streepje met een marker was voor weer een andere machine voldoende om planken volautomatisch op de juiste plaats in te korten. Niet alles kan machinaal. “Er is bijvoorbeeld steeds meer vraag naar natuurlijke vormen. Dat vraagt nog steeds om handwerk”, sluit Peter Meeusen af.
Kaarsenmuseum
Straf, verbazingwekkend. Die woorden vielen in eigen kring toen in het Kaarsenmuseum werd gevraagd wie er wel eens was geweest. Meer dan de helft had er nog nooit een voet binnen gezet. Ook op de vraag waarom de verzameling kaarsen van Frits Spies juist in Baarle is terechtgekomen, moesten de meesten het antwoord schuldig blijven.
Beter is het te spreken van ‘kunstwerken’ in plaats van kaarsen, kunstwerken van bijenwas. Met sommige kunstwerken was Frits Spies, zijn werk wordt in Baarle tentoongesteld, wel een jaar bezig. Alles met de hand. ‘Elk bloemblaadje kost me een half uur’, was te horen in een kort filmpje dat bezoekers als eerste wordt vertoond. Ook de kleuren maakte hij zelf, met soms wel gevaarlijke stunten. Van het resultaat was iedereen onder de indruk. En dus goed dat het heem het Kaarsenmuseum als derde ‘bedrijf’ in de Lokale Heemdag 2016 heeft opgenomen.
Tevreden terugkijkend op de interessante en duidelijke rondleidingen werd er nog gefietst naar de Stationstraat om te genieten van het afsluitend diner, zoals steeds weer perfect verzorgd door de Lindeboom. Eind goed, al goed. Weer een allerbeste kennismaking met ‘ons Baarle’ en voor herhaling vatbaar!
