Op de lezing ‘Laatmiddeleeuwse weg Antwerpen – ‘s-Hertogenbosch op dinsdag 16 januari waren veel belangstellenden afgekomen. Zo’n 65 mensen kon Amalia verwelkomen op de door Jan Sikkers verzorgde lezing. Sikkers is voorzitter van de Tilburgse heemkundekring geweest.
Sikkers was door straatnaambordjes geïntrigeerd geraakt in de route van Antwerpen naar Den Bosch. Bordjes als Antwerpsebaan in Helvoirt, Bosscheweg tussen Hilvarenbeek en Biest-Houtakker, de ’s Boschstraat in Hoogstraten en Tilburgsebaan in St. Job. Die laatste was een vreemde eend in de bijt, want dé route die in de periode van 1400 tot 1800 tussen beide steden werd gebruikt liep niet via Tilburg. De weg van Den Bosch naar Tilburg, de huidige N65, dateert van later datum, dat is een echte Napoleonsweg die kaarsrecht van kerktoren naar kerktoren liep. In tegenstelling tot de oude route waar men steeds had gezocht naar hoger gelegen trajecten om zoveel mogelijk droge voeten te houden. Ook het zoeken naar de beste plekken waar een beek kon worden overgestoken, bracht de nodige knikken in de weg met zich mee. Dat oversteken gebeurde toen veelal via voorden, doorwaadbare plaatsen. Veel namen wijzen daar nog op zoals de Grote en Kleine Voort in Hilvarenbeek en natuurlijk ook Helvoirt. Wat maakte dat men die omgeving – al veel eerder dan er sprake was van de laatmiddeleeuwse handelsroute – als ‘hel’ betitelde, is niet opgehelderd.
Jan Sikkers wijst de route op de kaart aan
Enkele jaren is Sikkers bezig geweest op basis van oude kaarten en veldbezoeken het tracé van de oude weg in kaart te brengen. Het heeft een gedetailleerd beeld opgeleverd hoe de weg liep. Sikkers was vooral verwonderd over de vele stukjes graspad die hij her en der aantrof, “waarvan je je nu eigenlijk niet kon voostellen dat die ooit onderdeel hadden uitgemaakt van zo’n belangrijke route.” Blij verrast was hij met enkele langere zand- of akkerwegen die heden ten dage nog steeds als zodanig aanwezig waren én ook nog in gebruik zijn, zoals de weg tussen de grens bij Poppel en Hilvarenbeek (vanuit de zaal werd opgemerkt dat pogingen om die weg te verharden gelukkig waren afgewend, dankzij de inspanningen van de Hilvarenbeekse heemkundekring), een kilometer lange prachtige akkerweg vanuit de noordkant van Hilvarenbeek naar Biest-Houtakker waar hij nu op het kanaal doodloopt en natuurlijk de Oude Hoogstratensebaan/Grensweg op de grens van Wortel-Kolonie naar Baarle-brug. Die trajecten zijn de laatste getuigen van een lang verhaal, alle reden om ze in de huidige staat te bewaren zodat dat verhaal ook later nog te vertellen valt.
De weg van Antwerpen naar Den Bosch liep over Baarle
De oude handelsroute liep over Baarle. In Loveren – bij Estaminet De Zwaan – kruiste een andere route, die van Breda naar Turnhout. Het verhaal dat Hugo de Groot op zijn vlucht in De Zwaan heeft overnacht, moet worden herroepen; in de volgende Van Wirskaante wordt dat uit de doeken gedaan. Vanaf Loveren liep de weg via de Kerkstraat, Oosteind en Oordeelsestraat richting Poppel. In Bedaf, om precies te zijn bij Driehuizen volgens Sikkers, was een afsplitsing naar Tilburg, zodat ze ook in St. Job gelijk hadden met hun straatnaambordje. Sikkers maakt ons attent op nog een route van Antwerpen naar Den Bosch: die liep van Hoogstraten over Breda, Dongen, Loon op Zand naar Vught.
Je gaat na zo’n verhaal met andere ogen naar straatnaambordjes kijken. En je vraagt je af waar namen als Bosuil en Bosstraat op slaan.
Onderweg zijn genoeg verhalen te vertellen