Nog nooit zo stil tijdens een lezing
De ‘Dodendraad’ aan de Belgisch-Nederlandse grens tijdens de Eerste Wereldoorlog leeft nog heel sterk in Baarle en omstreken. Dat werd duidelijk tijdens de zeer goed bezochte lezing van Prof. Dr. Alex Vanneste. Tijdens zijn zeer boeiende lezing kon je een speld horen vallen.
De lezing in de aula van het Kultureel Centrum in Baarle werd dinsdagavond kundig ingeleid door Herman Janssen, bestuurslid van onze Heemkundekring. Herman is zelf al veel jaren bezig met het onderzoek naar de Eerste Wereldoorlog. Van zijn hand verschenen al veel publicaties over dit onderwerp. Enkele jaren geleden nog organiseerde hij voor de leden van Amalia een indrukwekkende meerdaagse reis naar de Westhoek. Dat gebeurde aan de hand van het dagboek van pater Ladislas Segers uit Zondereigen, destijds brancardier van het Belgische leger aan het IJzerfront. 
Dodendraad in Wortel ter hoogte van de Schootsenhoek in Castelré. Op de foto poseren twee gezusters Snoeijs met ingekwartierde Nederlandse militairen.
Na de opening door Herman was het woord aan Prof. Dr. A. Vanneste. Hij is een West-Vlaming en heeft lang in de Westhoek gewoond, waar hij leefde tussen de herinneringen aan de Grote Oorlog. Later startte hij een wetenschappelijk onderzoek naar de draadversperring, zowel in binnen- als in buitenland. Inmiddels is het een passie geworden.
Wat een begenadigde spreker is die man! Zijn ongeveer twee uur durende lezing vloog voorbij.
Muisstil was het in de aula toen de professor vertelde over de aanleiding voor het plaatsen van de elektrische draadversperring, de aanleg en technische beschrijving ervan, het grillige verloop van de draadversperring aan de Belgisch-Nederlandse grens, de gevolgen voor de plaatselijke bevolking, hoe ‘passeurs’, spionnen en agenten van de inlichtingsdiensten erin slaagden om de versperring te lijf te gaan en te overschrijden (met mensen, post, goederen, enz.), wie de slachtoffers waren en hoe ze vielen, enzovoort.
Specifiek ging hij in op de Baarlese situatie, waaronder de grote aantallen poststukken die er verwerkt werden, de opvang van vluchtelingen, de zendmast die van groot belang was voor het Belgische leger en de slachtoffers die aan ‘de dodendraad’ in Baarle zijn gevallen. Dat alles werd op een groot scherm geïllustreerd met zeer uitgebreid en origineel illustratiemateriaal w.o. films en foto’s gemaakt tijdens en direct na afloop van de Grote Oorlog. Ook Baarlese foto’s werden getoond.
Tijdens de pauze namen opvallend veel aanwezigen de gelegenheid te baat om Prof. Vanneste en Herman Janssen te bestoken met vragen. Want zoveel is wel duidelijk geworden, de Grote Oorlog houdt tot op de dag van vandaag nog veel Baarlenaren en grensbewoners bezig.
Aan het einde van zijn lezing stelde Prof. Vanneste zich de vraag in welke mate de versperring de bezetter diensten heeft bewezen, dan wel of het een al bij al nutteloze onderneming is geweest. En ook legde hij een relatie met de vele (nutteloze) mondiale versperringen die door de eeuwen heen, tot op de dag van vandaag, tussen landen of volkeren zijn aangebracht.
De lezing werd afgesloten met dramatische filmbeelden die aan het IJzerfront in 1914-1918 werden gemaakt en foto’s van dodelijke slachtoffers aan de dodendraad op de Belgisch-Nederlandse grens. Tijdens de filmbeelden was muziek te horen van de West-Vlaamse zanger Willem Vermandere:
“ja ‘t is den oorlog da ‘j hier were vindt
en ‘t graf van duzend soldaten
altijd iemands vader altijd iemands kind
duzend en duzend soldaten
duzend en duzend soldaten
duzend en duzend soldaten.”
Bij alle bezoeker werd door de beelden in combinatie met de muziek een gevoelige snaar geraakt. Een langdurig en zeer luid applaus was daarna het verdiende loon voor Professor Vanneste. En wij als Heemkundekring hebben deze lezing ervaren als een nieuw hoogtepunt in onze bestaansgeschiedenis.
Herman Janssen plaatst de lezing in het perspectief van de activiteiten van Amalia i.v.m. de Grote Oorlog
Prof. Dr. A. Vanneste, bezig met zijn zeer boeiende lezing
