Twee nominaties voor Amalia!
Namens onze vereniging heeft Antoon van Tuijl onlangs twee collega-bestuursleden voor de Knippenbergprijs 2008 voorgedragen. Zij hadden zich volgens hem in het afgelopen jaar bijzonder onderscheiden door baanbrekende activiteiten met duidelijk educatieve doelstellingen en waarden. Een gerenommeerde jury heeft de aanbevelingen los van elkaar beoordeeld en beiden zijn nu apart genomineerd voor de finale. Op donderdag 23 oktober j.l. mochten Jan Willekens en Herman Janssen aan de universiteit van Tilburg hun educatieve projecten aan de jury voorstellen.
Drs. Willy Knippenberg
De Knippenbergprijs is ingesteld door de Stichting Brabants Heem, Leerstoel Cultuur in Brabant aan de Universiteit van Tilburg, Historische Vereniging Brabant, Noordbrabants Museum en het Nederlands Centrum voor Volkscultuur ter nagedachtenis aan drs. Willy Knippenberg, oud-professor aan het groot seminarie, die eind 2005 op 95-jarige leeftijd overleed.
Hij was een “superheemkundige”, die lezingen hield over meer dan dertig verschillende onderwerpen, variërend van fossielen tot munten, vogels en vlinders, archeologie, folklore en devotionalia. Op dat laatste gebied gold hij als een specialist. Knippenberg publiceerde in zijn lange leven ruim 300 artikelen in tal van tijdschriften en een tiental boeken. Hij groef exact 4.822 Romeinse munten op en gaf meer dan 1600 lezingen in zowat alle plaatsen van de provincie. Hij heeft zich op heemkundig gebied enorm verdienstelijk gemaakt. Zijn grote kracht was het populariseren van de wetenschap.
Van 1939 tot begin jaren zeventig was Knippenberg leraar aan het klein seminarie Beekvliet in Sint-Michielsgestel. Hij doceerde klassieke talen, oude geschiedenis en natuurlijke historie. In die hoedanigheid beheerde hij een museum van in Brabant voorkomende vogels, vlinders en planten. Hij combineerde geschiedenis en natuur door te schrijven over de ontwikkeling van de Brabantse fauna van de vijftiende tot de twintigste eeuw. Hij onderzocht de grond waarop hij liep en hield dat ook zijn leerlingen voor.
Knippenberg was onder meer oprichter van de Numismatische Kring Brabant, hoofdredacteur van De Gildetrom en medeoprichter van Volkskundig Museum De Vier Quartieren in Oirschot. Hij inventariseerde samen met de kapucijn Pater Gerlach het kerkelijk kunstbezit van het bisdom, was conservator van het Bisschoppelijk Museum, bestuurslid van het Museum van Religieuze Kunst in Uden, zat in de adviescommissie monumentenzorg en in het bestuur van het Noord-Brabants Genootschap.
Knippenbergprijs
De “Willy Knippenbergprijs” werd voor het eerst uitgereikt in 2007, het jaar van het zestigjarige bestaan van Brabants Heem. De prijs, beschikbaar gesteld door Brabants Heem, bestaat uit een fraai ontworpen bronzen schijf, waarin aan de voorzijde het portret van de naamgever is verwerkt. De keerzijde vertoont een aantal heemkundige motieven. Er is ook een geldbedrag van € 1.000, — aan verbonden. Alle deelnemers krijgen ook een oorkonde. Vorig jaar ging de prijs naar de heemkundekring van Ravenstein.
Editie 2008
In 2008 riep Brabants Heem voor de tweede keer haar 114 heemkundekringen en historische verenigingen in Noord-Brabant op om passende en aansprekende activiteiten, publicaties of projecten die in hun gelederen tot stand zijn gekomen, voor te dragen voor de Knippenbergprijs 2008. Het thema is dit jaar: kennisoverdracht. Drs. Willy Knippenberg was op de eerste plaats leraar. Dat indachtig zijn de criteria die de jury zal hanteren:
– nadruk op overdracht van heemkundige kennis (het leraarschap)
– het overschrijden van disciplinaire grenzen tussen de diverse aspecten van heemkunde en het leggen van dwarsverbanden tussen volkskunde, archeologie, ecologie en geschiedenis
– het zoeken naar verbreding van het lokale (het bovenlokale kader van het plaatselijke heem)
– de nadruk op verzamelen, documenteren en tonen (o.a. tot uitdrukking komend in Knippenbergs zorg voor de versterking van Brabantse musea).
Herman Janssen
Uiteindelijke nominaties
Na een eerste beoordeling werden uiteindelijk vijf kandidaten geselecteerd:
– Herman Janssen (heemk. Amalia van Soms): in samenwerking met collega-heemkundigen werden tal van activiteiten georganiseerd rond WO1, uitmondend in een reconstructie van de dodendraad met een lessenpakket over vredesopvoeding.
– Jan Willekens (heemk. Amalia van Solms): archeologische lesdagen voor alle basisscholen uit Baarle en Ulicoten. Door middel van een powerpoint presentatie, een bezoek aan een grafheuvel, het uitpluizen van archeologische vondsten en het zelf fabriceren van prehistorische gebruiksvoorwerpen maakten de leerlingen van groep 7/8 kennis met de archeologie van Baarle.
– Stichting Cultuurhistorische Evenementen (heemk. De Mierden): de Hooge Mierdenaren hebben een historisch evenement georganiseerd, compleet met lezingen en een expositie. Het behelst het verhaal van Wouter Wouterszoon, die vanuit zijn perspectief het Hooge Mierdse verhaal vertelt. Het verhaal is in boekvorm uitgegeven en door diverse basisscholen in het lesprogramma opgenomen.
– ’t Hof van Liessent (heemk. Lieshout): twee CD lespaketten over de geschiedenis van Lieshout en Mariahout, en over de aardrijkskunde en cultuur van Laarbeek. Met de CD kunnen de leerlingen van het basisonderwijs op de computer de lessen maken.
– Berchs-Heem uit Berghem en de redactie van ’t Vagevenster voor het innovatieproject “Heemkunde in het basisonderwijs”, een onderwijspakket lokale geschiedenis voor basisschool Het Molenveld in Berghem. Het project werd samen met een aantal studenten van de PABO ontwikkeld.
De genomineerde projecten zijn volgens de jury “goede voorbeelden van de veelzijdige en waardevolle activiteiten die heemkundekringen en andere cultuurhistorische organisaties initiëren en uitvoeren om de waarde en betekenis van heemkunde in de breedste zin van het woord over te dragen aan een breed publiek. De uitgevoerde projecten verdienen dan ook alleszins publieke aandacht en waardering.”
Dodendraadproject
Herman Jansen heeft als amateur-archeoloog een deel van Baarles grondgebied door akkerprospectie nadrukkelijk archeologisch op de kaart gezet door een breed scala van vondsten. Beroepsarcheologen smullen ervan. Hij heeft zijn vondsten voor de plaatselijke bevolking tentoongesteld, hij gaf er lezingen over en publiceerde zijn bevindingen in het kwartaalblad van zijn vereniging. Daarnaast verdiepte hij zich in de geschiedenis van de “Dodendraad”, welke tijdens WO I de grens tussen delen van de Baarlese gemeenten afsloot. Herman is samen met Frans Van Gils (voorzitter van de werkgroep Zondereigen) de promotor voor de actie om een stuk Dodendraad te reconstrueren. Een informatiepaneel geeft ter plaatse tekst en uitleg. Herman ontwerpt rond dit thema samen met Frans een lessenpakket rond vredesopvoeding voor het basisonderwijs.
Archeologische lesdagen
Jan Willekens
Jan Willekens was in juni van het vorige schooljaar de grote promotor van de “Archeologische Dagen” voor het basisonderwijs in Baarle en Ulicoten. Hij organiseerde drie zeer geslaagde onderwijsdagen rond het thema archeologie, waardoor alle leerlingen van de groepen 7 en 8 van alle basisscholen in Baarle-Hertog-Nassau en Ulicoten een dag met archeologie in de weer waren. Een powerpoint-presentatie, een bezoek aan een grafheuvel in Alphen, het uitpluizen van een archeologische “vondst anno 2000 door archeoloogjes anno 3000” en het maken van prehistorische gebruiksvoorwerpen (bijlen en speren) behoorden tot de activiteiten. Op een van de dagen moest het bezoek aan de grafheuvel vervallen vanwege de weersomstandigheden. Het alternatief was een bezoek aan ons Heemhuis met ook daar o.a. uitleg over en het tonen van archeologische vondsten welke destijds in de omgeving van de Salvatorkapel werden gedaan. De scholen waren buitengewoon tevreden en zijn gebrand op een herhaling over twee jaar. Jan Willekens heeft voor deze succesvolle activiteiten alle contacten gelegd, besprekingen geleid, voor verslagen en afsprakenlijsten gezorgd, de juiste mensen ingeschakeld, locaties gezocht en gevonden en alles perfect gecoördineerd.
Uitreiking
Dit jaar zal de prijs worden uitgereikt door de burgemeester van Ravenstein op zaterdag 15 november, de geboortedag van Willy Knippenberg. Alle vijf genomineerden, dus ook Herman en Jan mogen die dag voor de genodigden opnieuw hun projecten voorstellen. Wij wensen hen veel succes en houden u graag van de afloop op de hoogte.