Aon de praot mee… Jos en Tresa Kin
‘Hij heej er veul veur moeten doen om men te krijgen’
Dré Moors
Baarle-Hertog, 24 oktober 2002
Wie zijn Jos en Tresa Kin
Jos werd geboren in Baarle-Nassau op12 februari 1921.
Begin volgend jaar wordt Jos dus 82 jaar. Zijn geboortehuis stond (het huis is al lang afgebroken) schuin tegenover de huidige winkel van Leo van den Broek in de Kerkstraat. Zijn vader is daar ook geboren. Op dat adres was aanvankelijk het loodgietersbedrijf van zijn vader gevestigd, later in de Past. de Katerstraat. Zijn grootvader was van Loveren. Ook die was loodgieter. Jos heeft later gekozen voor de Belgische nationaliteit omdat hij meer Belgisch georiënteerd was. Heel zijn arbeidzame leven is Jos de bekendste loodgieter van Baol en omstreken geweest. Door heel hard te werken groeide het bedrijf aan de Pastoor de Katerstraat uit tot een gerenommeerd loodgietersbedijf. In 1974, bij de opening van de winkel in de Molenstraat, bestond het bedrijf 100 jaar.
Jos is ook nog een groot aantal jaren raadslid en schepen geweest van de gemeente Baarle-Hertog.
In het gezin waarin Jos opgroeide, waren twee kinderen: Jos en zijn zus Lucie. Zij werd geboren op 9 september 1918. Zij woont heden ten dage recht tegenover Jos in de Molenstraat.
Tresa werd op 5 mei 1929 geboren in Weelde in het Elzenstraatje. Zij was een boerendochter. In het gezin van Tresa waren nog vijf andere kinderen. Ofschoon haar vader de Nederlandse nationaliteit had, koos Tresa al op zestienjarige leeftijd voor de Belgische nationaliteit waardoor het mogelijk werd dat zij in België kon studeren en les geven.
Na haar schooltijd heeft zij een aantal jaren in het onderwijs gewerkt. Na haar huwelijk met Jos werkte zij jaren lang mee in het bedrijf van Jos.
Op 26 mei 1953 trouwden Jos en Tresa. Uit het huwelijk werden twee kinderen geboren. Hun dochter Agnes op 3 mei 1954 en hun zoon Jef op 13 april 1956.
Beiden zijn erg trots op hun vier kleinkinderen. Agnes heeft een zoon van 23 die volgend jaar hoopt af te studeren aan de Universiteit in Tilburg. Jef heeft drie kinderen, twee jongens en een meisje, respectiefelijk 15, 16 en 17 jaar.
Jos en Tresa wonen de laatste jaren boven de winkel op de hoek van de Molenstraat en de Kapelstraat. Heel fijn vinden zij het dat hun kleinkinderen regelmatig komen buurten.
Het jonge leven van Jos
Aanvankelijk ging Jos naar de Hollandse lagere school in de Stationsstraat. Daarna ging hij naar St. Victor in Turnhout. Daar werd middelbaar onderwijs gegeven.
Jos vertelt: “Ik ben daor un jaor of vier gewiest. Ik ging dan mee de fiets op en neer naar Turnhout. In de winter mee de bus. Ik was unne geif goeie leerling. Nie de kop, mer ik kos goed mee. Ik mos er wel moeite veur doen.” Tresa vult aan: “Onze Jos was heel goed in rekenen en wiskunde. Minder in taol.”
Jos: “Na St. Victor ben ik naar de vakschool gegaon. Cor Valgaoren fietste dan mee. En twee mannen van van Haeren. Op zondag volgde ik tekenlessen in Baol. Bouwtekenen. Men grote veurbild was mun vaoder. Het volgen van de tekenlessen ies mun grote geluk gewiest. As ik dè nie gedaon hai, hai ik nie de werken kunnen maoken die ik in mun leven gemaokt heb.
Onze pa maokte veurnaomelijk pompen. In de vakaanties hielp ik mee. Ik dee dè gère. Zo heb ik in dieën tijd ok heel veul afvoerbuizen gemaokt.
Onze vaoder hai toen twee man in dienst waarvan ene Turnhouter, Milleke. Hij hee jaoren, tot aon zun pensioen, bij ons gewerkt.
Ik was er zo ene, na school vlug naor huis. Huiswerk maoken. Gin tijd veur kattekwaod.”
Tresa heeft behoefte om daar toch ook iets over te vertellen: “Irst mos ie intern op school. Mar dè wou ie nie. Hij wou elken dag verse soep hebben. Kreeg ie die nie, dan kreeg ie buikpend en was ie ziek! Oma was nog zo gek det ze dè ok dee veur meneer. Neffe ut Bels Lijntje han hullie unne akker mee biezemen. In ut seizoen mossen die getrokken worren. Dan kroop ie onder de biezembossen, want hij hai zo gezeed wir buikpend. Dè vertelt tante Lucie altij, ha, ha. Dè waren zijn deugnietenstreken!”
Jos vervolgt zijn verhaal: “Ik zen lang mee Juliën van Haeren, laoter secretaris, naor Turnhout gefietst. Die was van menne ouwe. In de oorlogsjaren koste nie veul uitgaon. Mar op zondagaovond gingen wij un pientje pakken bij Emma Loots, Hoefnagels of Suske Geerts op dun hoek van de Kaoterstraat en de Parallelweg. Ik was toen ok kameraod mee Louike Flaas. Om tien ure wier de café gesloten. Dan kwaam veldwachter Jefke Seelen en dan mos te er uit.”
Het jonge leven van Tresa
Tresa volgde tot haar elfde jaar Lager Onderwijs bij de nonnekes in Weelde.
“Dan ben ik naor kostschool gegaon in Herentals bij de zusters Franciscanessen. We han daor un tante nonneke. Tot mun virtien ben ik daor gebleven. Dan ben ik naor de Landbouw-Huishoud-Hogeschool in Berlaer gegaon. Daor heb ik regentaat gedaan. In 1948 haolde ik ut diploma van Regentes. Zo noemden ze dè in Bels. Ik mocht dan lesgeven in de hogere klassen van het lager onderwijs, de vierde graod noemden ze dè. Daorna ben ik direct in het onderwijs gegaon. Irst in Morkhoven bij Herentals. Toen kwaam er in Baol un plaots vrij. En vanaf toen heb ik les gegeven in Baol, Weelde Statie en Zondereigen. Die drie tesaomen was meer dan un volle baon. In de avonduren gaf ik kookles aon de KAV, de Boerinnenbond en zo. Tot 1953 toen wij getrouwd zen, heb ik in het onderwijs gezeten. Want toen was ut nog zo: As ge bij unne man had geslaopen, hadde un doodzonde gedaon! Allee, veur die nonnen dan hè. Dan mos te de school uit. Ik vond dè zonne grote kolder. Mar ja, dè was het bisdom. Ut was tegen de katholieke principes”, aldus Tresa.
Ik vraag aan Tresa hoe zij haar kostschool-leven heeft ervaren. Aan haar ogen zie ik dat ze daarover heel wat kan vertellen.
Tresa: “Het internaat St. Jozef in Herentals was een Frans sprekende school. Ik heb daor heel goed Frans geleerd en daor ben ik blij om. Ok op de cour werd Frans gesproken. As ge dè nie deed, dan krede van de non unne ‘signal.’ Dè is un stekkendoske. As dan wir iemand anders was betrapt op het Nederlands spreken, dan mos te dè signal wir deurgeven. De leste wier dan gestraft. Des echt waor. Ge mos dan straf schrijven. Bijveurbild twintig Franse vervoegingen maoken.
Elke morgen gingen we naor de kapel. We droegen dan donkere kleren en dikke gebraaide kousen. De ribbels van die kousen stonden in oe knieën as ge op oe knieën had gezeten. Heel veul lessen gingen in het Frans. Op oe eigen studeren deeën we van vijf uur tot half zeuven. Om zeuven uur eten, dan wir naor de kapel. Dan was het al bedtijd. We sliepen op unne grote slaopzaal mee alcoven. Daarin stond un bed, un klaptaofeltje waarop unne waskom en un kastje om oe kleren in op te hangen. Onder ut bed unne piespot. Aon het einde van de gang was un toilet. Daor sliep un non. As ge naor de wc wouw, mos te dè aon heur vraogen. Smèrgens mos te oewe piespot in un emmer leeggieten.
Om de virtien daogen mochten we in bad. In de badkaomer waren vier ligbaoden. Zuster Julia hield alles in de gaoten. As ge oe eigen uitgekleed had, mos te un groot katoenen hemd aon doen en daarmee in ut bad! Ongelooflijk hè. We han ok gin zeep. In die badkaomer stonk ut trouwens verschrikkelijk van die werme dampen.
As we ’s morgens opstonden mochten we onze taanden nie poetsen. Ge mos toch eens un druppeltje waoter ingeslikt hebben, dan kos te nie mir te communie. Oh, verschrikkelijk. Alle weken moesten we biechten. Nou ja, eigenlijk liegen dan. Ge moes toch iets zeggen.
Un paor keer per jaor mochten we naor huis. Mee Allerheiligen, Kerstmies, carnaval, Paosen , Sinksen en de zomervakantie. In september docht ik altij, as ik terug kom naar huis zen de bladeren van de bomen, dan ligt er sneeuw, dan is ut nog kou en mee Paosen wordt ut weer wir beter.
Alles bij mekaor, ok op de school daarna in Berlaer, waren we onnozele snullekes. Kuisheid? Ge wiest nergens van. In Berlaer kregen we op un gegeven moment unne nieuwe, jonge, knappe directeur. Er waren veul meskes verliefd op. Nonnen nog wel. Soeur Maricia, ok heel knap, was ok verliefd op den directeur. Mar ok nonnen onder mekaor waren verliefd, zeker weten.
Uiteindelijk was ik in 1948 klaor mee de studie. Ik heb vandaog den dag nog wekelijks contact mee een vriendin van toen. Ze woont in Aarschot. Heel fijn vind ik dè.”
Jos in de oorlogsjaren
“Ik mos op unne dag deur de Duitsers in Turnhout gekeurd worden. Dè mos omdè ze me wouwen laoten werken as metaalarbeider in Duitslaand. Ik was dieën dag dun enige uit Baol. Mar daor hai ik gin zin in. Ik docht, god verdoeme, alleen terug, dè doei ik nie! Ik vroeg of ik dun dag derop terug mocht komen, mee ut gedaacht al, men zien ze nooit mir. Ze vonden ut goed. Mar ik ben toen in dieën tijd natuurlijk nooit mir de grens overgegaon. Vanaf dun dag nádet ik gekeurd mos worden, ben ik ok op un aander gaon slaopen. Op unne zekere naacht belden de Duitsers in de Kaoterstraot aon de veurdeur aon en anderen kwamen binnen over ut platdak. Ze wouwen men nog steeds naor Duitslaand doen omdè ik metaolarbeider waar. Boeren han ze zo gezeet nie nodig. Waar is uw zoon, vroegen de Duitsers. Die is naor Duitslaand zee onze vaoder…… Heel ut huis hebben ze deurzocht, mar ze kossen men nie veinen. Ik sliep naomelijk schuins tegenover bij tante Kee, op Hollands. Goed bekeken hè!
Schrijft ie dan nooit brieven vroegen die Duitsers? Mar onze pa zee neie, we hebben nooit mir van hum gehoord.
Alles bij mekaor heej dè tweeëneenhalf jaor geduurd. Opa en oma Kin hebben ut er heel slecht mee gehad. Overdag werkte ik trouwens gewoon. Op ut gebied van waoterpompen was er altij werk.”
Jos en Tresa krijgen verkering
” In 1951 hebben wij mekaor leren kennen. Onze Jos was 30. Ik was nog mar 21. Gaot onze Jos nog altij groot op, ha, ha”, aldus een lachende Tresa. Jos: “Ons Tresa was echt men grote liefde.” Tresa reageert alert: “En daor heet ie veul veur motten doen hoor!!”
Elkaar regelmatig aanvullend vertellen zij het volgende verhaal:
“Louike Flaos waarmee ik kameraod was, was un knap menneke. Hij ree toen pèrd. Hij hai veul aondacht van de meskes. Hij hai un liefke in Weld zitten. Louis wou op unne dag naor ut huis gaon kijken waor zun vriendin wonde. Hij mocht daor nie binnen. We gaon un café binnen op den hoek van de weg naor Ravels-Eel. Ik zie daor un schoon meske zitten en ik docht, godverdoeme…. Ik zee, Flaos, ga ze eens vraogen veur te daansen. Doe dè zelf zeet ie!
Ik ur naor toe. Mee gedaansen. Gevraogd wie ze was, mar ze zee ut nie. Godverdoeme docht ik. Naor de kloten!!
Op unne dag rij ik toevallig mee menne waogen achter dun heure in de Kerkstraot in Baol. Ze draait de Stationsstraat in mar die was afgesloten vanwege de brandweerfisten. Ik zet munne waogen precies achter dun heure. Op ut taxplaotje zaag ik hoe ze hitte. Ik zee Jespers, nou ken ik oe. Zet oewe waogen weg zee ze. Ik denk er nie aon zee ik. Ze stoot terug, en jawel unne deuk in menne waogen. Ik zeg, dè kost geld menneke! Hoeveul vraogt ze. Ikke: enen keer mee uitgaon!! We maoken un afspraok in ut Hof van Turnhout veur de week er op. Dieën aovond wir un afspraok gemaokt. En ik docht, dè wordt ze! Zo is ut spel begonnen.
Alles bij mekaor hebben we twee jaor verkering gehad. Over ut irste jaor kunnen we un boek schrijven”. Tresa: “Ons moeder vond det ik unne schoolmister moest trouwen. Dè kos nie mee unne loodgieter. Hij mos van staand zijn.”
Jos: “Ik was heel slecht gemaokt. Ik zou unne zuiper zijn. De moeder van Tresa geloofde dè. Echt troubels. Stiekum afspreken. Elke vrijdag zagen we mekaor op de weg van Weld Statie naor Merksplas. Allebaai mee unne aoto. Efkes bij mekaor in den auto en hup, weg. Piet Verdonk kwam er dikwijls langs en tutterde dan.”
Tresa: “Op den duur hee ons moeder der eigen gegeven. Un neef, unne priester, die hee ut goed gemaokt. Hai mee men zelf gepraot. En tegen ons moeder zeet ie: ge meugt dè niet tegen werken. Allemaol kwaodsprekerij. Toen veraanderde ut. Na un half jaor was onze Jos dun beste!”
Jos en Tresa bouwen samen een zeer goed lopend bedrijf op
Vrijwel direct vanaf hun huwelijk in 1953 (Tresa geeft eerst nog drie maanden les), werken zij samen in het loodgietersbedrijf. Tresa gaat zich bezig houden met de telefoon aannemen, de knechten afrekenen, rekeningen opmaken en de boekhouding doen.
Jos: “Onze zaok is eigenlijk direct al gaan groeien. Stilletjes aon gingen we toen ook al in de waoterleiding. Ook badkamers maoken. Was in dieën tijd een grote luxe.We probeerden zo’n goei mogelijk werk te leveren. En as ge dè deed, hadde zoveul werk as ge wouwt. Ik werkte in heel de regio. Via grote aannemers hebben we heel veul te werken gehad, o.a. op ut Atoom in Mol. Ook werkten we in de bijbehorende villa’s. Zink, water en badkamers, daor draaide ut allemaol om. Laoter zijn we kloosters en scholen gaon maoken. Mar ok alle loodgieterswerk in fabrieken. Zo legden we bij den Daf in Grobbendonk en Eindhoven duzenden meters leiding. Er was werk, zoveul as ge wouwt. De economie kwam op gang. Het waren gouwe jaren. Het personeel werkte graog over. Op z’n lest hadden we twintig man in dienst. Ik kos altij goed mee ut personeel om. Alleen na ut werk in ut café, dè wou ik nie. Kos ik nie uitstaon. Ik ben ok nooit uitgevallen tegen ut werkvolk. Ik zee m’n gedaacht. Op een nette manier. En dan was ut over. Toen ik 60 wier, hee onze Jef de zaok overgenomen.”
Jos in de politiek en in besturen
Ongeveer op het moment dat Jos zijn zaak aan zijn zoon overdroeg, ging hij de politiek in. Eerst werd hij raadslid, later schepen van de gemeente Baarle-Hertog.
“Ik hai gin interesse. Jos Franssen en Ward Versmissen kwamen mar zaogen om op de lest te komen. Later Fons Cornelissen ok. Alles bij mekaor heb ik drie perioden van 6 jaor meegemaokt. In de eerste periode ben ik twee jaren schepen gewiest. Vanaf het begin van de twidde periode ben ik vanuit de oppositie schepen gemaokt. Ze stemden in de raod allemaol op men, op enen na. De derde periode gaf ik er nie veul mir om. Ik ben toen toch nog op kop gaon staon en heb er toen nog vier mee deurgeslept in de oppositie. Ik heb het toch wel gère gedaon. Het trotst ben ik op de realisering van de riolering. Buiten de raod heb ik ok nog in veul besturen gezeten, zoas het VVV, de biljartclub, Dosko, de buurtvereniging. Ok was ik jaoren lid van de brandweer van Baarle-Hertog“, aldus Jos
Tresa vult aan: “Veul dingen heet ie er veur gelaoten. Mar ik zee altij tegen onze Jos, het werk goi wel veur!”
Hobby’s
De grootste hobby van Jos is nog altijd biljarten. Hij doet dat o.a. bij de Belgische bejaardenbond en bij Neel van Loon. Verder kijkt hij naar vrijwel alle sportprogramma’s, speciaal voetbal en wielrennen.
“Mar witte wè ik héél erg vind. Ik mag gin pintje mir pakken. Ik mag zo wie zo ginnen sterke drank mir drinken. Da’s erg, potverdomme. Munne lever is aangetast vanwege medicijngebruik. Bovendien heb ik vier jaor terug un hersenbloeding gehad. Daor heb ik ok mee geleeën. Ik kan slecht onthouden”, aldus een licht aangeslagen Jos.
Tresa: ‘We gaon ok saomen gère op vakantie. We gaon regelmatig naor de kust in Ostende. Ik rij er dan naor toe. Onze Jos rijdt mistal hier in de buurt. Alle jaoren gaon we één maond naar Tenerife. We ontmoeten dan veul oude vrienden en bekenden. En verder werk ik in huis hard, doe bodschappen en zurg veur de huurders zoals de contracten opmaoken en het onderhoud regelen. Ik doe dè gère. Ik kan trouwens goed mee de huurders om. Verder kijk ik gère naor dierenprogramma’s op den TV. En iedere week ga ik zwemmen in het zwembad van Baol.”
Geen kapsones
Ik merk op dat het mij is opgevallen dat Jos en Tresa, zo lang ik die ken, altijd eenvoudig zijn gebleven. Want ongetwijfeld hebben ze met heel hard werken een mooie cent verdiend. Hoeveel anderen zijn er niet die dan buiten hun schoenen gaan lopen.
Zowel Jos als Tresa zijn kennelijk blij met mijn opmerking. Tresa: “We krijgen dikwijls complimentjes van mensen. Soms zeggen ze dan, motten gullie nog boven unne winkel wonen. Bouw toch unne schone villa. Mar wij hebben daor gin behoefte aon. We hebben te hard gewerkt om ut geld over den balk te gooien. As we terug opnieuw zouden beginnen, zouden we ut zelfste doen. Onze Jos en ikke zijn trouwens gère onder de Baolse meensen. Dan kunde nergens beter wonen as nou in de Meulenstraot.”
Slot
Het is ondertussen weer laat geworden. Ik maak nog een paar foto’s. Ik krijg nog een boodschap mee van Jos: “Gin gekke dingen er in zetten hè André!” Ik verzeker hem dat hij het artikel nog te lezen krijgt voor het wordt gepubliceerd.
Nog heel even heb ik het met Jos en Tresa over Baol. Beiden in koor: “Baol is groot geworden. Heel hard veraanderd. De Baolse mentaliteit is er nie mir. De gemuddelijkheid is weg. Vruger gingen de meensen in de zomer buiten op de stoep zitten om over de Ronde van Frankrijk te kletsen. En natuurlijk unne bak bier er bij. Toen schuurden de meensen ok allemaol de stoep. Dè gebeurt vandaog den dag nie mir. Mar ja wè wil de, er wonen veurt zoveul vremden.”
Jos en Tresa, het was een groot genoegen om met jullie te kletsen. Namens alle leden van onze Heemkundekring wensen wij jullie samen nog heel veel fijne jaren. En over een half jaar heel veel plezier bij jullie gouden huwelijksfeest. Jos: “We zullen het zeker vieren, mar wel héél beschaaien!!”
Jos overleed op 16 augustus 2004