Aon de praot mee… Jef van den Brandt
‘Citroentje mee suiker’
Dré Moors
Baarle-Nassau, 5 oktober 2000
Wie is Jef
Jef van den Brandt werd geboren op 17 januari 1914 op de Kievit.
Toen hij drie jaar oud was verhuisde hij naar Boshoven, waar hij en zijn vrouw nog steeds woonachtig zijn. Jef trouwde met zijn vrouw Sjan Michielsen van de Eikelenbosch op 24 september 1941.
Sjan schonk het leven aan zeven kinderen, vier jongens en drie meisjes. Erg gelukkig zijn Sjan en Jef met hun 16 kleinkinderen.
Vitaliteit
Jef is kort en bondig over het waarom hij op 86-jarige leeftijd nog zo gezond en vitaal is:
“’s Aovonds om ongevir tien uur naor bed. Goed slaopen. ‘s Mèrgens om half acht opstaon. Elke dag op vaste tije eten. Niet te veul. Zo weing mogelijk vet. Oe eigen voral nie druk maoke. Af en toe un citroentje mee suiker. Tegenwoordig trouwens ok dikke citroen. En dan motte weten det ze dikke citroen bij Loots in Baol nie kende, terwijl die in Ullecoten al volop wier geschonke.”
En Jef vervolgt:
“In het ziekenhuis heb ik nog nooit gelege. Bij dun dokter kom ik nooit. Nou jè, éne keer per jaor om un griepspuit te haolen! Die hee nog nie veul aon men verdiend! Overdag werk ik un bietje in munne hof. Elke dag speul ik op munne accordeon. Trouwens, af en toe tree ik nog op mee Floor Staes. Ik lees de kraant, kek wè naor den TV. Veural kijk ik gère naor Lingo en naor schoone muziek op Duitsland 3.”
Heel veel mensen die Jef kennen zullen het met mij eens zijn: als Jef in z’n vertrouwde kieltje op zijn praatstoel zit, houdt hij niet meer op! Zijn geheugen is om jaloers op te zijn. Heel af en toe vult zijn vrouw Sjan hem aan. Om de keel van Jef te smeren schenkt ze met regelmaat een bakske thee in.
Ze kennen elkaar door en door. Zijn zeer gelukkig samen. Volgend jaar zijn ze 60 jaar getrouwd. “We gaon dè zeker viere, maar wel ietske minder uitbundig dan toen we fèftig jaor getrouwd ware. Tegen die recepties zie ik wel wè op”, aldus Sjan. Voor de eerste keer deze avond reageert Jef met weing woorden: “Dè zien we dan wir wel!”
Naar school
“Waor nouw de Amrobaank is, ging ik as klen kènd naar de bewaorschool. Dè waor un hele belevenis bij die nonnekus. Daor moste netjes zèn. Thuis kos eigenlijk alles.
In de Stationsstraot ging ik naor de laogere school. In de irste klas kregen we les van juffrouw Rombouts, in de twidde en derde van mister Verschuuren. Dè waar unne geweldige mister. Laoter wil ik ok mister worre, dacht ik toen. In de vierde en vefde klas han we mister Appels en in de zesde mister Luijben.”
“Hoe gingen jullie toen naar school Jef?”, vraag ik hem.
“We ginge allemaol te voet naor school. Gin enkel kend had toen unne fiets. Thuis han we laoter éne fiets. Die waar gekocht bij Leeke de Rooy. Van te veure krege we van Leeke unne leenfiets vur drie weke om fietse te lere.
Fietse viel toen trouwens nie mee. Neffe ut kèrspoor laag zon smal hol padje waor ge mee moeite op kos fietse.
Mar Dré, effe trug naor de school! Vanaf dun twidde klas waar ik elk trimester dun beste van de klas. Op het bord wiere dan de naome van de drie beste leerlingen geschreve. Onder mènne naom zette de mister mee krijt drie streepe in de kleure rood, wit en blaauw. Allé, ge meugt det alleen mar opschrijve as ge ok opschrijft det ik tijdens de lesse van de winteraovondschool wir heel veul vergete waar, ut mist van allemaol! Daor komt misschien menne lijfspreuk vandaon: ‘unne meens die niks kan vergete, daor motte nie te veul mee haandele’!”
Eieren zoeken
“Haalden jullie als jeugd ooit kattekwaad uit Jef,” vraag ik hem.
“Neie, neie, ik geloof det ik unne hele brave waar.”
En weer zit Jef op z’n praatstoel….
“As we naor school ginge, deeie we onderweg mee bommeketten ‘norscheuten’ (na schieten). Bommeketten ware groote knikkers van ijzer.
‘s Aovonds roef naor huis, roef unne botterham ete, en roef ut bos in om aikus te zuuke van allerlei vogeltjes. Langs twee kaante un gatje in de aaikus prikke, en de aaikus uitblaoze. Ut aaiwit en dun dooier in unne kom, wet suiker en thee dur bij, ruure en opeten. Lekker det dè waar! De aaikus – soms wel feftig per dag- naame we mee naor huis. Die wiere mistal op takke gestoke en daor wier ut huis binne mee versierd.” En Jef vertelt maar door:
“Mee Stan Knik heb ik is unne wedstrijd gehouwe wie ut irste boven in dun boom zaat. Dè waar ik! Toen spraake we af om as unne eekhoorn van boom tot boom te springe, tot aon den aandere kaant van ut bos. Ik waar al lang beneeie toen Stan nog in unne boom midde in ut bos zaat!”, aldus een nog nagenietende Jef.
Al jong aan het werk
“Ut schooljaor liep altij af op 1 april. Toen ik klaor was mee de zesde klas –ik was toen twaollf- ben ik vanaf 2 april thuis op de boerderij gaon werke. Onze pa maokte op den akker gaotjes, en ik mos er patatjes in gooie. Al heel rap mos ik ok mee unne zaaibak zwaor slakkemeil strooie. Wir laoter rogge, haver en gerst maaie.Ik waar freet dèt ik dè allemaol kos! Mee mun zes jaor ouwere bruur heb ik gewerkt tot dat ie op dun twidde dag van dun oorlog as soldaot in Someren sneuvelde. De boerderij mos deurgaon. Daorom is toen de boerderij gesplitst tussen mun zuster en mèn en is mèn boerderij gebouwd pal naost de ouderlijke boerderij en zèn we getrouwd.
Ik dee toen alles mee ut perd. Op ons gemak naor dun akker. As mun perd unne bekende tegenkwaam, dun buurman of zo, dan stopte mun pèrd uit zun eige, zoas trouwens alle pèrde dè deeie. Hij dee liever ruste dan wèrke! En ik buurte dan mar wè. Soms wel un paor uur op ons gemak in de slootkant. Ik heb het meegemaokt det ik ‘s middags nao un paor uur kletsen mar wir omdraaide en om vier uur een bakske koffie thuis ging drinke!”
Cafébezoek
Mèn vrouw heb ik, toen ik drieëntwintig waar, leere kenne. In de Kapelstraot ware twee cafe’s: dieë van Hein Klaassen en vlak veur de kapel nog eentje. Daor kwame we veul. In het begin zaage we elkaor op zondag om de virtien daoge. In dun vastentijd alleen mee half-vasten.Bij Kees Verhaaie op de Singel ginge we af en toe naar de film of naor zun café. Mun maote en ik zeeë dan tegen Kees: dag kletskop! En Kees zee dan : op hersens groeit gin haor, op strond groeit haor!!
Ut waar unne schone tijd.”
Moeilijke tijden voor landbouwers
“In mun boereleeve is er heel veul veraanderd. Ut mot tegeswoordig al mar grotter. Mar alles wèt méér kost mot wel terugverdiend worre. De overproductie is veroorzaakt door de technische ontwikkeling. De banken en de regering hielpen daor nog aon mee. De boeren van vandaog dun dag hebben het heel slecht. Sommigen hebben perspectief. De grote meute wil er nie veur uit komme det ze in nood zitte. Vast staot det er nog veul boere zulle sneuvele.”
Harmonie
Van ongeveer 1950 tot 1965 speelde Jef muziek bij Harmonie St. Remie. De eerste jaren speelde hij bugel. Later schakelde hij over op trombone. De foto waarop Jef in het uniform van de Harmonie staat afgebeeld, is gemaakt in 1958.
Jef: “In dieën tèd hai ik ut veul te druk mee allerlei dingen. Ik hai te weinig tèd om naor de repetities te gaon. Op unne gegeve moment ben ik er mar mee gestopt. Ik schomde mun eige geregeld det ik zo vals speulde. Begin jaore 60 mopperde de meensen in het buitengebied det ze wel donateursgeld betaolden, mar de Hermenie nooit zage. We hebbe toen mee héél het curps op unne grote platte waoge van Sjat Vermeire, het buitengebied bezocht. Zo kosse die meensen ok van onze muziek geniete.”
Jef voelde zich later nog steeds aangetrokken door de Harmonie. Van ongeveer 1978 tot 1998 is Jef nog een zeer verdienstelijk bestuurslid geweest.
Als wethouder ‘heeft hij iets met olie’
Een hoogtepunt in het arbeidszame leven is geweest de periode 1974 tot 1983 toen Jef achtereenvolgens raadslid, wethouder en loco-burgemeester is geweest.
“Via dun boerebond ben ik er van zelf ingerold. Wethouder zen was eigenlijk vur men een bietje te hoog gegrepen. Toch zie ik daor nog mee veul plezier op terug. Ut moeilijkste vond ik trouwens ut lezen van ingewikkelde nota’s. Ik heb nooit slaopeloze nachte gehad. Heb mee niemand ruzie gemaokt, ik bleef altij kalm.”
“Heb je nog leuke dinge meegemaakt Jef,” vraag ik hem.
Toeval of niet, we denken allebei aan een paar dezelfde voorvallen. Allebei, omdat de schrijver van dit artikel het genoegen heeft gehad in die tijd met Jef deel uit te maken van het college van Burgemeester en Wethouders.
Jef had iets met olie….
Jef: “Witte nog dèt we in Hogstraote mee unne aonnemer iets te viere han. We han nie alleen veul gegete mar ok denk ik nog veul gedronke. Daogs daor op waar ik nog in dun olie! Ziek dèt ik waar!”
En ik vul aan: “Op het einde van het diner hield jij nog een toespraak. Die blééf maar duren. Harrie van den Brandt weet er ook alles van. Je hield pas op toen jouw stropdas al een tijdje in de fik stond! In de nacht bracht jij mij met jouw Dafje naar huis. Op de rooie weg knalde je bijna op een overstekend hert. En toen je me thuis afzette, zei je met een zucht: Ík ben blij det we dur zen!”
“Daor kan ik me allemaol niet veul mir van herinneren”, zegt Jef met een grote grijns op z’n gezicht.
Op een andere dag moesten Jef en ik naar een vergadering in Breda. Jef zou rijden met z’n Dafje. Bij hem thuis op de werft vroeg ik hem of er nog genoeg olie in zat. Jef opent de motorkap, controleert het oliepijl en gooit de motorkap weer dicht.
Wij op weg naar Breda. Een stukje voorbij de Gaarshof vliegt plotseling de motorkap open en zien we niets meer. En Jef spreekt de historische woorden:
“Ik dènk det ie honger hee!!”
Jef stopt, kijkt onder de motorkap terwijl de motor nog draait en gooit de kap weer hard in het slot. In het begin van de vergadering kijk ik hem aan….. Ik zie druppels olie uit zijn haar lopen!!
Slot
Kort voor ik afscheid neem zegt Jef nog dat hij het buitengewoon jammer vindt dat ze geen Dafjes meer maken. “As ge hum aon zunne choke trok, begos ie al te rije.” En zo kan Jef nog uren veel interessants vertellen.
Jammer genoeg heb ik echter maar een beperkt aantal pagina’s in ons Heemblad ter beschikking.
Sjef en Sjan, hartstikke bedankt voor de gezelligheid en het fijne gesprek.
Heemkundekring Amalia wenst jullie samen nog vele gezonde, fijne jaren toe!
Jef overleed op 9 mei 2003