Aon de praot mee…. Jan Kerkhofs
“As postmister was ik héél klantgericht en dee nooit moeilijk”
Dré Moors
Baarle-Nassau, 30 juli 2003
Wie is Jan Kerkhofs
Jan was in de periode 1 februari 1958 tot 14 september 1988 een zeer bekende Baarlenaar. In die periode was hij namelijk “postmister” in het postkantoor van Baarle-Nassau.
Hij werd geboren in Hoogeloon, een klein dorpje in de Brabantse Kempen. Op 29 september 1930 zag hij het levenslicht. Eind deze maand wordt Jan dus 73 jaar.
In het gezin van de ouders van Jan groeiden 9 kinderen op: 5 jongens en 4 meisjes.
Vader en moeder Kerkhofs runden in Hoogeloon een postkantoor, een kruidenierswinkel en een schildersbedrijf.
Zijn vrouw Riek van Loon werd geboren op 17 augustus 1932 in Reusel. Jan leerde Riek kennen in Eersel toen ze daar als kraamverzorgster werkzaam was.
Afgelopen maand is Riek 71 jaar geworden.
Op 28 januari 1958 trouwden Jan en Riek in Reusel. Uit hun huwelijk werden 2 jongens geboren, Martie en Pieter. Martie is nu 43 jaar en Pieter is 35.
Jan, zijn vrouw Riek en hun zoon Pieter zijn nog steeds woonachtig in Baarle-Nassau in de Burgemeester de Grauwstraat.
De jeugd van Jan
Jan kan zich zijn jeugdjaren nog heel goed herinneren.
“Onze pa en ons moeder han mee 9 kinderen unne flinke nest. Er moest daarom geld verdiend worden. Ons moeder verzurgde het postkantoor en de winkel. Onze pa bemoeide zun eigen mee het schildersbedrijf.
Hoogeloon was toen bekaanst net zo groot als Ullecoten nou. De meensen uit Hoogeloon kwamen zo bekaanst dag en nacht bellen bij ons thuis in ut postkantoor. De pastoor had telefoon, de mulder en den houthaandel. Dan hadde ut mist gehad. De meensen stonden dikwuls in de rij om te bellen. De plug er insteken as ze wouwen bellen. Zo ging dè. As ze gebeld han wier aon Endhoven gevraogd hoeveul ut gekost had”, aldus Jan.
Op de lagere school was Jan kennelijk altijd al een van de beste leerlingen. Opvallend was dat het in Hoogeloon toen al een gemengde school was. In de eerste klas zaten 36 leerlingen, 19 jongens en 17 meisjes.
Jan: “Hoogeloon was toen al vooruitstrevend! De pastoor, die zag dè eigenlijk nie zo zitten. Ik kos vrij goed leren, veural in rekenen was ik goed. En ik kan het nog net zo goed as vruger. 23×75, ik hoef er nie over na te denken. Dèt is 1725.”
Ik vertrouw het niet helemaal en geef Jan ook een rekensommetje op, 32×13… Na twee seconden geeft Jan al het goede antwoord: 416!
Jan: “Bij den bakker heb ik het zo gezien of ik teveul of te wennig mot betaolen. Toen ik nog postmister was, was ik mee de kas opmaoken in un paor minuten klaor. Ik han gin telmachine nodig.
Het hoofd van de lagere school wonde vlak neffen ons. Zijne hof was ok neffe die van ons. Het schoolhoofd kwikte altij heel lekkere aardbeien. Op unne dag han men drie vrienden en ik un gat gegraoven in den hof. Wij aon ut aardbeien jatten. Mar we han pech, ze zagen ons. Nou, dè hebben we motten besnieten, ha, ha, ha! Hij belde naor ons thuis, onze Jan mos efkes komen…..
De hele week moesten we na schooltijd un half uur lang op ons knieën op de stenen vloer zitten mee ons handen boven de kop. En in die handen unne zware Belze kaai. Naoderhaand hebben we nooit gin aarbeien mir gejat!”
Jan vervolgt zijn schoolervaringen.
“Na de lagere school ging ik naor de Mulo in Netersel, 5 km van Hoogeloon. Zomer en wenter mee de fiets. In een klein gebouwke is de Mulo begonnen mee 16 leerlingen, waoronder ikke. De Mulo was op woensdagmiddag en op zaterdag. De onderwijzers die op de laogere school les gaven, deeën dè om un centje bij te verdienen. Thuis mossen we veul huiswerk maoken. Dè viel nie mee. Ik fietste en ik voetbalde gère. De mister uit Bergeijk was eens unne keer zunne hoed kwijt. Hee iemand menne hoed gezien, vroeg ie aon ons. Jao, zee Fraans van de Mulder, op de weg van Bergeijk naor Hoogeloon, mister. Afijn, Fraans en ik pakten de fiets en gingen den hoed zuuken. Wij zen héél de middag weggebleven….ginne hoed gevonden! Dan zal ie wel deur iemand aanders zijn meegenomen, zee de mister.”
Jan aan het werk
Na drie jaar studie behaalde Jan zijn Mulo-diploma. Tijd om aan het werk te gaan vonden zijn ouders. De meeste mensen uit Hoogeloon gingen werken bij Philips in Eindhoven of op een van de vele sigarenfabrieken in de regio zoals Karel I, Willem II, Agio, Velasques etc.
Jan: “In dieën tijd stonden er toevallig een paor advertenties in de kraant. De geminte Hoogeloon vroeg volk en de Post in Endhoven ok. Goddorie, het stadhuis van Hoogeloon stond schuins tegenover ons. Die van de geminte kwamen dikwijls zat bij ons thuis. Ik docht, ik goi mar naor Endhoven, dè is toch veul levendiger. Ik solliciteerde en binnen één week hoorde ik dè ik kos beginnen. Het hoofdpostkantoor stond bij de Catharinakerk. Elk dag mos ik 40 km fietsen. Ooit veul nat gewiest. Irst kreeg ik een cursus van negen maonden. Ik leerde er o.a. het morse-alfabet. Ik weet nog: B is streepje, puntje, streepje, puntje. En A is punt, streepje. Dè heb ik nog onthouwen. Aardrijkskunde heb ik ok veul geleerd. As ge op de expeditie kwaamt te werken was het nie de bedoeling dè ge een half uur mos gaon zuken waor Oude Beertha ligt. Ok leerde ik er de giro, spaoren, telefonie en telegrammen.
In Endhoven ben ik aon het loket begonnen. Na vier maonden wier ik verplaotst naor ut station. Daor kwaam de post binnen. Toen al was ik heel dienstbaar. De mensen helpen stond bij men hoog in het vaandel. Ik kos daor goed overweg mee de vrouw van Frits Philips. Ze dee ok werk veur het Rooie Kruis. Mijn collega’s han heur zo’n bietje links laoten liggen. Ik heurde dè zo aon en zee, mevrouw Philips, wacht mar even, ik zal voor u zorgen. Toen kreeg ik een schoon cadeautje van heur. Later dee ze altij de groeten aon men as ik er nie waar. Ik hai ok altij enveloppen bij de haand. Was iemand die vergeten, dan gaaf ik die veur un paor centen.
Mee alle meensen, ok mee Ben van Gelder, de veurzitter van PSV, kos ik goed opschieten.
‘s Mergens hai ik zenne post al uitgesplitst as ie kwaam om de postbus te lichten. Regelmatig kreeg ik gratis kaortjes veur PSV.
Na één jaor vroegen ze in Eersel om unne vervanger veur de postmister. Die wou een week mee vakantie. Menne chef vroeg of ik zin hai. Ik hoefde nie lang na te denken.
Om vijf uur uit bed, want ik mos om zes uur beginnen. Het beviel men heel goed. Ik was heel zelfstandig. Het beviel men zo goed dè ik op bekaanst alle postkantoren van de Kempen de postmister heb vervangen. Zo heb ik gewerkt in Oirschot, Vallekenswèrd, Best, Son, Reusel, Blaodel, Haopert, Irsel, Stinsel, Veldhoven, Hoge Mierd, Lege Mierd, Zilst, Luyksgestel, Bergeijk. Ik verdiende ok meer. Ik kos veur niks eten en ik kos declareren.”
Jan op uitgaans- en vrijerspad
Vooral in de begintijd dat Jan ging werken, ging hij wel eens met meisjes uit. Kalverliefde noemt Jan dat.
“Ik heb wel enkele meskes gehad. In elke stad unnen aandere schat. Het ging wel gemakkelijk. Het waren mar scharreltjes, het was al wir gauw over en sluiten.
Vruger gingen we veul kermissen af in de buurt. In Hoogeloon kwaam ik veul in ut café van opa zaliger. Het was een boerencafé. Un pintje drinken, een potje kaorten en biljarten, daor hield ik men mee bezig.
Op tijd zat gewiest, ha, ha, ha. Ons moeder was nie gemak. Ik weet nog goed. In Endhoven waren bevrijdingsfeesten, waoronder unne wielerwedstrijd. De Post zou zoveul fietsers leveren, Philips zoveul, aandere bedrijven zoveul. Ik hai dieën dag al gewerkt en zestig km gefietst. Om zeuven uur ’s aovonds was ut ronde van Endhoven. Die won ik. Aonkomst was in ut Philipssportpark waor we nog un paor rondjes op de sintelbaan mossen fietsen. 20.000 man zaten er te kijken !! Natuurlijk nog unne stevige pint gepakt. En ons moeder kwaod!!”
Ik vraag Jan of hij ooit wielrenner heeft willen worden. “Nee, nee, er zijn er veel geroepen en weinig uitverkoren”, aldus Jan.
Toen Jan de postmister in Eersel verving, leerde hij er zijn vrouw kennen.
“Mijn vrouw was kraamverzorgster. Ok op zondag mos ze dikwijls werken. Kindjes kopen goi altij deur. Het was liefde op het eerste gezicht. We han unne korte, duurzame verkering. Nog gin twee jaor”, aldus Jan.
Op 28 januari 1958 trouwt Jan met zijn geliefde Riek.
Jan postmister in Baol
Direct na het huwelijksfeest is Jan met zijn vrouw vertrokken naar Baarle-Nassau. Een huwelijksreis zat er, met tien dagen vakantie per jaar, niet in. In Baol, daar kon hij beginnen als postmister.
“In het begin wonden wij op de Bredaseweg bij Jos Nooyens waor vruger ut steenfabriek was. We hebben daor tien maonden gewond. Mee werken ben ik begonnen aan de Nieuwstraat bij Wieske Slockers. Dè was een grote veraandering tegenover Endhoven. De meensen in Baol stonden in het postkantoor elkaor bekaast in ut gezicht te tuffen. Nie moedwillig natuurlijk. Ge kost nou eenmaol nie hot of haar. As ge most telefoneren stond bekaanst heel Baol mee te luisteren. Al die gekke dingen meer. Ik docht dikwijls, waor ben ik toch aon begonnen om in zo’n kot te gaon zitten. Laoter zijn wij verhuisd naar ut nieuwe postkantoor en ons nieuwe huis aan de Burgemister de Grauwstraat. Mee unne koets wieren we op unne ludieke manier naar de Burgemister de Grauwstraat gereeën. Nog laoter betrokken we un nieuw postkantoor aon ut Sint Annaplein. Tegenover de Nieuwstraat waren die nieuwe postkantoren un verademing.
Ok in Baol was ik héél klantgericht. Meensen uit Chaam, Alphen en Tilburg kwamen ok bij men. Legitimeren? Nou eh, ik dee nie moeilijk. Ik dee nooit moeilijk. In het hoofdpostkantoor in Tilburg kossen ze nie velen dè ik zo goed mee de meensen in Baol kos omgaon. Ik waar nie ambtelijk.
Op zondagaovond wier om elf uur dikwijls al unne auto vol mee expressen leeggemaokt. En in Tilburg op het hoofdkantoor mar mopperen dat er op maondag zoveul expressen kwamen uit Baol!
Ik heb zondags ok wel eens uitbetaold. Iemand was doodgegaon. De weduwe wouw gin successie betaolen. Toen ik het spaorboekske hai uitbetaold zee ik: het boekske mergen wel opstoken hè!
Ene keer ben ik kwaod gewiest. Het was just twaolf uur gewiest. Ik laag net in bed en er wordt aongebeld. Hij mos unne postzegel hebben van vijf cent. Was veur un felicitatiekaort die ie was vergeten te versturen. Ik heb er niks van gezegd. Hij docht det ie boven alle meensen stond in Baol. Tegen zo iemand kunde beter oewe mond houwen.
Er kwaam ok uns unne boer uit Castel mee unne big in un kiestje. Mot mee de ijzeren weg mee, kan dè, vroeg ie. Dan bende hier wel verkeerd! Ge bent hier bij de Post. Ik heb hem toen mar naor Miet de Graauw gestuurd,” aldus Jan.
Jan zit op zijn praatstoel en weet niet meer van ophouden: ”Ik heb altij veul te werken gehad. Spaoren, giro en veul verzendingen. Anna Smeekens werkte ok bij men veur twintig uur per week.
Unne overval heb ik nooit meegemaokt. Toen wij eens op vakantie waren in de Ardennen, las ik daor in de kraant dat er unne overval in Baol op ut postkantoor was gewiest.
Ik wies iedereen in Baol, Castel en Ullecoten te wonen. Kende iedereen bij naom.
Ik ben begonnen mee de bezorgers Jef Leuris, Jan Gulickx, Gerard Gulickx, Jan Bastiaansen en Piet Theeuwes. Laoter kwamen daor Willy en Jaak Leuris bij. Deur héél Baol, Castel en Ullecoten wier mee de fiets bezorgd. Toen ik in 1988 mee de VUT ging, werkten we mee 25 man.
Ik heb mijn werk altij as hobby gezien. Heimwee naor ut werk vind ik dom. Er is unne tijd van komen en gaon. Dè motte realistisch bekijken.
Gisteren ben ik nog op het postkantoorke bij C1000 gewiest. De postvoorziening nou vind ik niks. Mar ja, wie ben ik. Ze motten alles binnen een paor weken kennen. Kan nie. As iemand van men 10.000 gulden mos hebben dan kreeg ie die. Tegenwoordig motte dè drie daogen van te veuren bestellen”, aldus Jan.
Fietsen, fietsen en nog eens fietsen
Op 14 september 1988 ging Jan met de VUT. Hij viel bepaald niet in een gat.
Jan: “Bij mijn afscheid kreeg ik een nieuwe fiets. Ik heb meteen de fiets gevat. Nie nagedacht. Nie thuis gaon zitten kijken. Na zes jaar had ik al meer dan 100.000 km mee mijn fiets gereeën! Kuis en kuis versleten was ie. Afgelopen jaar fietste ik meer dan 19.000 km. Tot eind juli dit jaar al weer 10.000 km. Ik fiets eigenlijk het hele jaar.”
Ik vraag hem waarom hij altijd alleen fietst.
“Den ene die zaogde, zou het nie waaien. Den aandere zee, is het niet te koud, zou het nie te heet worden, zou het gaon regenen. Dè was ik beu. Ik goi op men eigen. Maandag heb ik 126 km gefietst. Gisteren 111 en eergisteren 104. Ik kijk naor de haon op den Belze kerktoren hoe dèt ie staot. Pak mijn fiets en weg ben ik. Vroeger luisterde ik nog op de radio naor Johan Verschueren. Komt nou pas om kwart over negen. Dan zijn de meensen bekaanst al aon de soep toe!
Ik word nie gaauw moei. Mijn fiets hee zeuven versnellingen. Onderweegs kijk ik naor de fazanten, eenden, konijnen en de natuur. Jammer genoeg heb ik in mijn linkse oog mar 5% licht. Mee geboren.
Ik fiets altij vanuit Baol. Veurbij Hoogstraoten kom ik nie veul. Het is er te kaol en en te doods, veural in de winter. Daor is zoveul natuur vernield. Wè wilde, daor ruukte altij stront en is alleen mar mais te zien.
Op zondagmorgen haol ik bij bakker Broeckx vers brood, ook veur de pastoor. Dan kan ie in zijn bed blijven liggen, ha, ha, ha!
Op zondagmorgen breng ik de uitslagen thuis van duivenclub de Valk. Ik fiets dan zo’n 40 km. Mee mijn eigen duiven ben ik gestopt. Ik wil gin ruzie mee de nieuwe buren. De kooi is trouwens kuis en kuis versleten.”
Hulp van de pastoor
Jan is nooit misdienaar geweest. Toen Jan in 1988 met de VUT ging vroeg o.a. Wout Rijgersberg hem of hij wilde helpen in de kerk. Jan wou dat wel doen, mits het niet zou gaan om administratief werk. Dat had hij heel zijn leven al gedaan.
Al jaren is Jan koster in de Hollandse Kerk. Uitvaarten, trouwpartijen, gouden bruiloften, Jan is van de partij. Jan zorgt er voor dat alles op tijd klaar staat.
“As Maickel komt hoeft ie niks mir te doen. Ik ben altij ruim op tijd, zo ben ik”, aldus Jan.
Afscheid
Jan wordt nu wat ongedurig. Hij heeft een afspraak met de kapper en zoals gezegd, Jan is een man van de tijd. Vooruit, nog vijf minuten heeft hij voor ons gesprek.
“Baol is een heel interessant dorp. Altij bedrijvigheid. Kijk naar Chaom. Dè is niks. Ik heb altij goeien aord gehad in Baol. As ik Baol vergelijk mee de Kempen waor ik ben opgegroeid valt wel op dat ut hier nie zo gemoedelijk is. Hier zijn de meensen meer veur der eigen.
De zondagsbezoekers, daar heb ik nie veul last van. Ge het de lusten en de lasten. Ik zet dan wel munne auto op tijd buiten, aanders kan ik er nie mir uit.
Mar nogmaols, Baol bevalt mij goed. Bij Neel pak ik op tijd een pintje en leg er un kaortje. Mee mijn vrouw rij ik gère mee de auto naor de Bockenrijer en Postel en zo.
Ik hoop det ik zo samen mee men vrouw nog veul jaoren veurt kan doen”, aldus Jan.
Jan, dat laatste gunnen wij jou van Heemkundekring Amalia van harte toe. Heel erg bedankt voor dit gesprek.