Op zaterdag 28 februari 2009 vond met een vijfentwintigtal deelnemers onder leiding van Antoon van Tuijl weer een dorpswandeling plaats in Baarle met als onderwerp “details”.
We gingen dit keer op zoek naar interessante details in de Kapelstraat, het Mulderpad, de Gierlestraat, de Turnhoutseweg en de Molenstraat. Details die we normaal gesproken niet waarnemen, omdat we met een ander doel door de straten fietsen of wandelen, werden onder de bezielende leiding van Antoon ontdekt. Deze details vertellen ons vaak iets over de geschiedenis van een huis, de bewoners, de gebruiken etc.
In de Kapelstraat zagen we ondermeer de bovenramen in glas-in-lood van het pand van de vroegere zeil- en zadelmakerij van Louis van der Flaas. Naast de voordeur hangt nog één van de Mariakapelletjes, die in de vijftiger jaren op grote schaal werden opgehangen naast de voordeuren van de huizen van de Parochie Sint Remi.
Verderop staat een huis gebouwd in Oostenrijkse stijl met een monumentale houten balustrade aan de zijkant en versierd met natuurstenen uit de bergen. Naast dit huis staat een ouder huis met een zadeldak en een opvallende ronde voorgevel met versierde muurankers en enkele horizontale gemetselde lijnen. Ietsje verder staat de oude werkplaats van Tinus van Gool. Een bijzonder gebouwtje, dat op de monumentenlijst van de gemeente Baarle-Nassau staat, maar waarvoor nog een zinvolle bestemming moet worden gevonden, zodat het restaureren ervan verantwoord kan gebeuren.
Het niet zo dat alleen bij oudere panden bijzondere details waarneembaar zijn. In de Kapelstraat naast het Mulderpad staat een met zorg gebouwd nieuw pand, waar onder de dakgoot een fries is gemetseld met onder meer scheve muizentanden en voorzien van een monumentaal omlijste voordeur met een levensboom in het bovenlicht. Levensbomen werden in de 19 eeuw op grote schaal geplaatst in het bovenlicht van voordeuren. De oorsprong van de levensboom gaat terug naar het Midden Oosten al ver vóór onze jaartelling. De boom staat met zijn fors ontwikkelde wortelpartij van onder en zijn kruin aan de bovenkant symbool voor vruchtbaarheid.
Weet u dat er in Baarle een Mulderpad is en waar het Mulderpad ligt? Het Mulderpad is een zandpad dat start in de Kapelstraat naast het huis met huisnummer 22, waarvan we zojuist de voorgevel en voordeur hebben vernoemd en loopt tussen de akkers door naar de Visweg vlak bij de Gierlestraat. Midden in het Mulderpad hebben we een bijzonder zicht op het centrum. Vanaf die plek ligt de toren van de Nederlandse kerk in het verlengde van de Belgische toren, zodat je van daaraf alleen de toren van Belgische toren ziet. Zo moet het zicht op het dorp heel lang geleden geweest zijn, want de Nederlandse kerk is later gebouwd dan de Belgische en had aanvankelijk geen toren.
In de Gierlestraat zien we in enkele boerenschuren nissen met heiligenbeeldjes. De eerste is de heilige Rochus, van wie het beeldje vaak werd geplaatst in de boerenschuur. Vaak treffen we ook de heilige Donatus tegen het onweer en de heilige Isidorus, de patroonheilige van de boeren. Een stukje verder zien we een Maria beeldje in de nis van de schuur. Maria werd zo intens vereerd in onze streken, dat ook haar beeltenis veel werd gebruikt. Aan de Turnhoutseweg komen we Maria tegen nog zwaar onder invloed van carnaval, zo te zien.
Vroeger werd de Franse lelie als symbool van zuiverheid voorzien van een spitse punt aan de bovenkant veel gebruikt in ijzeren hekwerken en poorten. Dat zien we nu weer terug komen. Het combineert een fraaie versiering van het hekwerk met een verhindering om zonder kleerscheuren over het hek te klimmen. Toch een stuk fraaier dan bijvoorbeeld een muur met glasscherven erin gemetseld. Iets verderop in de Turnhoutseweg zien we een aambeeld in de tuin, u kunt raden van welk beroep dit het symbool is.
We komen ook markante huizen tegen zoals een oude, kleine boerderij, fraai gerestaureerd en geschilderd met een zandlopermotief in de luiken. Een beetje verderop staat een eveneens keurig onderhouden huis met zadeldak. Het huis staat scheef ten opzichte van de weg. Dit vertelt ons iets van de vroegere situatie. De donkerstraat die vanaf de Turnhoutseweg richting Zondereigen leidt staat niet haaks op de Turnhoutseweg, maar loopt schuin richting het zuid-westen. Het betreffende huis stond er waarschijnlijk het eerst en lag met de tuin parallel aan de Donkerstraat en dus staat de voorgevel niet parallel met de Turnhoutseweg. De latere huizen staan wel recht ten opzichte van de Turnhoutseweg.
In de Molenstraat komen we niet erg veel markante huizen of details tegen doordat hier relatief veel nieuwbouw is gepleegd. Een eind verder tegenover de Belgische kerk zien we een fraaie voorgevel met versierde muurankers, met geglazuurde stenen in diverse kleuren verwerkt in gevel, ronde bogen gemetseld boven ramen en deuren en drie verticale kolommen met speciaal gevormde hoekstenen. In de gevel zijn ook nog behoorlijk wat sporen te zien van beschietingen tijdens de bevrijding van Baarle aan het einde van de tweede wereldoorlog.
Iets verderop tenslotte staat een bijzonder huis in gele steen. De architect is van René van Steenbergen uit Merksplas. Er zijn enkele fraaie details verwerkt zoals het ronde raampje naast de voordeur, de afgeronde muur van de voorzijde naar het balkon, het hekwerk van het balkon en de ronding aan de rechterzijde van het bovenraam, waarin een glas-in-lood ramen is verwerkt. Een mooi pand om onze wandeling af te sluiten, we zijn per slot van rekening ook weer vlak bij het startpunt van de wandeling bij het Heemhuis.
Antoon bedankt. Het was weer de moeite waard!