‘…de beide Baarles zijn in haar wezen niet aangetast en zijn gebleven een ondefinieerbaar middeleeuws residu. Een gildenfeest als thans georganiseerd … is dan ook eigenlijk meer een thuiskomst na jaren van oude bekende vrienden… Eveneens roepen wij een welkom toe aan de vele… belangstellenden die diep in hun hart het heimwee zullen voelen naar de oude gildengeest, de gildenglorie en vooral de gildentrouw.’(*1)
Heimwee naar het rijke gildenverleden was in de jaren vijftig de drijfveer van het comité ‘Organisatie Gildenfeesten te Baarle-Nassau-Hertog’, bestaande uit de burgemeesters De Grauw en Loots en de secretarissen Van Gompel en Van Haeren. ‘Dat men juist in de beide Baarles tot het organiseren van zo’n gildenfeesten gekomen is, vindt zijn oorzaak in het feit dat men er nauwe relaties onderhoudt met het Belgische Rijkevorsel… Welnu de deken van dat Gilde heeft Baarle op het idee gebracht en bij de uitwerking van de plannen geholpen. Aanvankelijk was het evenement gepland op 31 juli, maar wegens omstandigheden kon het geen doorgang vinden. De gemeentebesturen van Baarle-Nassau-Hertog voelden echter zoveel voor het initiatief, dat zij het overnamen en verwezenlijkten…’(*2) Ze konden daarvoor rekenen op de hulp van veel Baarlenaren, o.a. leden van de vrijwillige brandweerkorpsen en de verkenners.
Op zondag 18 september 1955 arriveerden de gilden rond 12.30u op het St.-Annaplein. Vaandels, breuken en oorkonden werden ingeleverd voor de tentoonstelling in de brandweerkazerne. Daarna trokken de gilden door de straten. Een startpremie van 100BF werd gegeven als afstandsvergoeding. De St.-Nicolaesgilde van Haps vond de tussenkomst te klein. Hun kasmiddelen waren ontoereikend en zij meldden zich af.
In totaal namen 23 gilden deel aan de eerste Baarlese Gildenfeesten:
– St.-Joris: Rijkevorsel, Castelré, Udenhout en Asten
– St.-Sebastiaan: Herentals, Oisterwijk, St.-Pieters-Lille, Zandhoven, Gierle, Oud-Turnhout, Kasterlee en Tielen
– St.-Antonius Abt: Mierlo-Hout
– St.-Antonius: St.-Pieters-Lille en Weelde
– St.-Antonius en St.-Sebastiaan: Beugen
– St.-Andries: Wildert
– St.-Catharina: Herpt
– St.-Huybrecht: St.-Antonius
– St.-Willibrordus: Esch
– H. Sacrament: Hulsel
– Vrede en Eendracht: Castelré
– Recht door Zee: Baarle-Hertog
Na de officiële ontvangst in het gemeentehuis van Baarle-Nassau begaf het gezelschap zich naar het tornooiveld: het St.-Annaplein en het aangrenzende terrein achter de toenmalige jongensschool. ‘Het werd stil toen opperdeken de Vos van de Hoge Gildenraad van de Kempen het podium betrad en de broedergroet van de Kempen bracht… Na de vendelgroet door het St.-Sebastiaansgilde uit Oisterwijk, waarbij het gildenvaandel als bewijs van eerbied over de hoofden van geestelijke en wereldlijke autoriteiten was gezwaaid, begon de edele strijd. Met kracht en gratie werden de vendels gezwaaid en oerdegelijke, ouderwetse lansiers werden er gedanst op de zangerige tonen van een harmonica. Verder weg op de schietbanen werden bogen gespannen… en buksen werden keer op keer herladen.’(*3)
Er werd geschoten met vijf verschillende wapens: handboog, voetboog, kleine kruisboog, grote kruisboog en buks. Elke gilde mocht drie schutters afvaardigen per wapen. Ze losten beurtelings twee proefschoten en nog eens zes schoten die meetelden voor de wedstrijd. Daarnaast waren er nog wedstrijden in de categorieën oude gildendansen, individueel vendelen, groepsvendelen, oude vaandels, moderne vaandels, oude breuken, moderne breuken, oude oorkonden, moderne oorkonden en schoonste en ordelijkste groep tijdens de optocht. Laatstgenoemde wedstrijd werd gewonnen door St.-Joris Rijkevorsel. Na de prijsuitreiking volgde een openluchtbal op het St.-Annaplein met een tienkoppige boerenkapel uit Loon-op-Zand. De muzikanten werden thuis afgehaald met de brandweerwagen!
De dagbladen lieten zich erg lovend uit over het gebeuren: ‘Die van Baarle, die gisteren vanwege de drukte de hele dag op straat hebben geleefd, hadden op levensgrote affiches laten weten, dat op deze zondag de middeleeuwen zouden herleven. Dat is geschied. En met verve. In een broederlijk samengaan, de gildengeest waardig, hebben de twee grensgemeenten een gildendag georganiseerd die er zijn mocht en die alle elementen in zich droeg om tot een traditie uit te groeien…’.(*4)
Jammer genoeg werden er van de Gildenfeesten geen tv-opnames gemaakt. In 1955 gingen de opnames van de Polygoon filmfabrieken niet door o.w.v. de opening der Staten-Generaal. In 1956 was de VPRO geïnteresseerd maar uiteindelijk kwam de omroep niet langs omdat de feestelijkheden op een zondag plaatsvonden.
Nochtans was ook het gildenfeest van 5 augustus 1956 met 29 deelnemende verenigingen een schot in de roos. Bij de deelnemers waren o.a. Recht door Zee (Baarle-Hertog), St.-Joris (Castelré) en Vrede en Eendracht (Castelré). Van laatstgenoemde vereniging werd dhr. P. Geerts gehuldigd omdat hij zich onlangs tot keizer had geschoten. Aan de optocht namen ook de harmonie St.-Remi (Baarle-Hertog) en de fanfare St.-Bernardus (Ulicoten) deel. De reacties op de uitnodigingen waren erg uiteenlopend: de gilde van Goirle deelde enthousiast mee dat de wedstrijden te Baarle werden verkozen boven de kermis in Tilburg. Beugen echter bleef afwezig omwille van een dodelijk auto-ongeval van een gildenbroeder: de gilde rouwde tot het lijk ter aarde was besteld…
Bronvermelding:
*1) GABN nr.1.855.1, Feesten en Vermakelijkheden, dossier Gildencomité.
*2) Dagblad De Stem, vrijdag 16 september 1955.
*3) Dagblad De Stem, maandag 19 september 1955.
*4) Dagblad De Stem, maandag 19 september 1955.