Op vraag van het gemeentebestuur van Baarle-Nassau heeft Amalia samen met Natuurvereniging Mark&Leij, de ABC-milieugroep en de ZLTO –afdeling Baarle-Nassau/Ulicoten meegedacht hoe je het landschap in cultuurhistorisch opzicht kunt versterken.
Rode draad voor Amalia is geweest het beter beleefbaar maken van de ontstaansgeschiedenis. Eind vorig jaar is een gezamenlijk advies aangeboden aan B&W. Het plan is vorige week woensdag op een Raadsinformatiebijeenkomst gepresenteerd. De gemeenteraad had eerder 75 mille beschikbaar gesteld voor de uitvoering. De Heemkundekring heeft zich bij haar inbreng vooral gericht op maatregelen die het landschap zijn eigen verhaal laten vertellen. Vanuit de betrokken natuur- en milieuorganisaties is ook gekeken hoe met de plannen de biodiversiteit kan worden vergroot. Vanuit de georganiseerde landbouw is met name aangedrongen om rekening te houden met de belangen van de agrariërs, bijvoorbeeld dat er op de zandwegen voldoende ruimte overblijft voor het agrarisch verkeer. Voor alle partijen was van meet af aan duidelijk dat een voortvarende aanpak alleen mogelijk is als maatregelen op gemeentegrond worden getroffen. Voor agrariërs staan ook andere subsidiemogelijkheden open, bijvoorbeeld in het kader van groen-blauwe diensten. In het advies zijn nog wel enkele suggesties gegeven hoe agrariërs zouden kunnen aanhaken bij de gepresenteerde voorstellen.
Voorstellen
De lange kaarsrechte lijnen waarlangs heidegebieden als de Ulicootse Heide en Bedafsche Heide zijn ontgonnen, worden door een laanbeplanting van eik beter zichtbaar gemaakt. Daarmee onderscheiden zandbanen als Haldijk en Vossendijk zich van andere zandwegen in het buitengebied. Bij de Vijfhoek wordt het ‘zesde pootje’ – de Nieuwe Strumpt – juist niet beplant, om de bijzondere situatie van de vijfhoek te belichten als plek waar vijf ontginningassen bijeen kwamen. Langs enkele van de zandbanen waarlangs de heide is ontgonnen worden de bomen op zo’n afstand van elkaar geplaatst dat er een aaneengesloten kronendek ontstaat. Dat is van belang als vliegroute voor de vleermuis. Soms volstaat het om de huidige laanbeplanting aan te vullen. Dat is bijvoorbeeld het geval bij de Lange Koopen (op de Bedafsche Heide) en Strontbaan (Tommelse Heide).
Een ontginningsas van de hei.
Voor de Klappeistraat, een oude veldweg tussen Veldbraak en Heikant, wordt voorgesteld kleinbladige linde aan te planten om het wat kronkelend verloop van de veldweg te accentueren. Voor de Fransebaan zijn voorstellen gedaan om van deze ‘rondweg avant-la-lettre’ meer één geheel te maken. Voor de Haldijk voorzien de plannen nog in het doortrekken van de eikenhaag aan de zuidkant van de weg tussen de Vijfhoek en de grens.
Het beekdal van het Groot Vergoor wordt meer in het oog springend gemaakt door het dal aan weerszijden op de hoger gelegen, parallel aan de beek lopende zandwegen af te zomen. Langs de Oude Bredasebaan is dat al het geval, langs de zandbaan naar het Hondseind en de Maaikant ontbreekt over grote delen beplanting.
Buitengebied beter open leggen
Ook gaat er gewerkt worden aan een groter ommetje vanuit het dorp over de Loverense akker, Eiklelenbosch, het laarzenpad door de Broskens en terug over de Elektriekbaan. Voor dit deelproject wordt samengewerkt met de VVV, juist ook om het buitengebied beter open te leggen voor wandelaars en fietsers. Het ommetje wordt aantrekkelijker gemaakt door onder meer langs het laatste stuk van het asfaltweggetje naar het infopaneel aan de Eikelenbosch aan weerszijden eiken bomen aan te planten. Daarmee wordt de naam Eikelenbosch meer recht gedaan. Langs een stukje van de Elektriekbaan worden eleckriciteitspalen teruggeplaatst als herinnering aan de bovengrondse stroomvoorziening die hier nog niet zo lang geleden van Beerse naar Baarle-Hertog liep. Door ook de draden terug te brengen én onder de draad een houtsingel te plaatsen wordt ook een bijdrage geleverd aan de biodiversiteit voor met name zwaluwen en geelgors. Tenslotte kunnen als voorgestelde maatregelen worden genoemd een forse opknapbeurt van het Bels lijntje, door het verwijderen van begroeiing die er niet thuis hoort, en het plaatsen van straatnaamborden langs zandbanen waarvoor de gemeente in 2012 namen heeft vastgesteld.
Recreatief gebruik van zandbanen.
Gemeentegrond
Alle aanplant vindt plaats op gemeentegrond. Bij veel zandbanen is in het veld niet meer precies te zien waar de grenzen met aanliggende eigenaren liggen. De vier organisaties pleiten er in hun advies voor dat de gemeente in goed overleg met de agrariërs de grenzen bepaalt zodat geen onnodige kadasterkosten hoeven te worden gemaakt. Alleen voor die zandbanen waarvan het gemeentelijk eigendom breed genoeg is, zijn voorstellen ontwikkeld. In ander gevallen is daar bewust van afgezien. In de voorstellen is ook aangegeven aan welke zijde van een weg bij voorkeur wordt aangeplant om eventuele overlast tot een minimum te beperken. Dit kan in overleg met de agrariërs worden uitgewerkt.
Financiering
Vanuit de vier organisaties is naarstig gezocht naar aanvullende financiering. Voor enkele deelprojecten is inmiddels concreet een subsidie toegezegd, voor enkele andere zijn de kansen op aanvullende financiering zeer groot. Voor de bebording van de zandwegen kon nog geen aanvullende financiering worden gevonden. Het maakt dat nu voor bijna één ton aan maatregelen kan worden uitgevoerd waarvan de gemeente net iets meer dan 60 mille bijdraagt. Het door de gemeenteraad beschikbaar gestelde budget is dus een vliegwiel gebleken om meer te kunnen doen om het landschap aantrekkelijker te maken. Alle voorstellen zijn samengebracht in een uitgebreid advies.