Aon de praot mee….Fina en Keese de Ruiter-Versmissen
‘We doen alles saomen, en dè bleft zo’
Dré Moors
Baarle-Nassau, 30 januari 2002
Wie zijn Fina en Kees de Ruijter
Kees de Ruijter werd geboren op 31 oktober 1938 in Breda (Ginneken).
“Ik ben geboren in het Moederheil. Net voor de oorlog geboren, dè zijn de harde werkers geworden!”, aldus Kees.
Hij groeide op in een gezin van vier kinderen: twee jongens en twee meisjes. Tot aan zijn huwelijk met Fina Versmissen uit Baarle-Hertog woonde hij in Breda. In 1965 trouwde hij met Fina.
Fina Versmissen zag het levenslicht op 5 oktober 1942. Haar vader, Alphons Versmissen, was afkomstig van Baarle-Hertog. Haar moeder Maria Versmissen, kwam uit Merksplas.
In het gezin van de ouders van Fina groeiden ook vier kinderen op, eveneens twee jongens en twee meisjes.
“Ik ben geboren op de Chaomseweg in ut huis van dun Edgar (Vlemminckx). Gerrit Satter, die kende gij toch wel, wonde neffen ons”, aldus Fina.
Fina kreeg bij haar geboorte de Belgische nationaliteit.
Het huwelijk van Fina en Kees is kinderloos gebleven. Hoewel, hierover later meer.
Iedereen in Baol en ver daar buiten kent Fina en Kees. Zij zijn al vanaf 1965 de uitbaters van het bekendste ‘frietkot’ van Baol, naast het gemeentehuis van Baarle-Nassau.
Fina voelt zich als geboren en getogen Baarlenaar thuis in haar dorp. Ook Kees is op en top Baarlenaar. Wil er nooit meer weg. Wat wel opvalt is dat Kees minder Baarles dialect spreekt.
“Jè, onze Kees is un bietje unne stadse gebleven,” aldus Fina.
De schooljeugd van Fina en Kees
Fina: “Ik was op school nie de beste leerling. Ik wou leren mar ik kos navenant nie leren.” Kees vult aan: “Ik denk dat dè komt omdat hullie pa en moeder bijna volle neef en nicht van elkaar waren. Daar krijde toch iets van mee. Toen ze mee mekaar wilden trouwen moesten ze toestemming vragen aan de Paus. Via de Belze bisschop moesten ze daorveur 10 Belze francs betaolen.”
En Fina vervolgt haar verhaal: “Na de lagere school ben ik op kostschool gewiest in Breda. Samen mee mun vriendin Bets. Ik heb daor acht jaar gezeten. Ik leerde daor veur kinderverzorgster. Dè wou ik mee alle geweld worden. De opleiding duurde eigenlijk twee jaor.”
Ik word nieuwsgierig waarom Fina dan toch acht jaar op kostschool heeft gezeten.
Fina antwoordt ontwapenend eerlijk. “Ik zee al, ik kos nie zo goed leren. Het was eigenlijk geen kwestie van blijven zitten. Mar de juffrouw bij wie ik in de eerste klas kwaam, wou men eigenlijk nie kwijt! Ze was gek mee men. Wij kossen goed mee mekaor accederen. Mar ik heb men diploma gehaold. Ongelooflijk hè!”
Vol trots toont Fina mij haar behaalde diploma’s. Ingelijst en wel. De tekst op de diploma’s leert mij dat zij op 10 juli 1959 slaagde voor het diploma ‘linnennaaien.’ Op 15 juni 1960 behaalde zij het diploma ‘kinderverzorgster’ in de vakken nederlands, beschavingsleer, kinderpsychologie, rekenen en EHBO.
Met glinsterende ogen, apetrots kraait ze uit: “Dè hadde gij nie gedocht hè, ha, ha ,ha!!”
Kees pikt de draad op en vertelt kort en bondig van zijn prima schoolopleiding: “In Breda ging ik achtereenvolgens naor de Bewaarschool, de Lagere School, de Mulo en de avond-HBS. Ik heb ok nog diploma’s gehaald veur typen, zwemmen, MBA en Boekhouden. Daarom doe ik vandaag de dag nog steeds mijn eigen boekhouding. Mar ons Fina wit alles te liggen. Ikke nie. Als ik verzekeringspapieren moet hebben, dan wit ons Fina die blindelings te vinden,” aldus Kees.
Kees en Fina op vrijerspad
Fina steekt van wal: “As jong meske gingen we altij uit in Baol. Er waren in de Meulenstraot twee daansgelegenheden. Zaal Olympia en zaal Monty. De burgermeskes gingen naor Monty. De boeren naor Olympia. Mar ik ging mist naor dun Monty en dun Bonten Os. Bij dun Bonten Os heb ik onze Kees leren kennen.”
Kees: ‘Ik had vroeger veul kameraden. Toen we een keer in de winter van 1962 op de vijver aan het schaotsen waren, zeeën mun kameraden dat we eens naar Baol zouden gaan om te dansen. Ik zeg toen, Baol, Baol, waor ligt da? Mun vrienden antwoordden dat Baol veurbij Chaam lag, bekaanst in Bels. Ik wist dè nie. Ik was nog nóóit verder gewiest dan Chaam, waar wij ieder jaar naar de Acht gingen kijken. Ik dacht toen echt det de wereld bij Chaam ophield!
Effin, wij naar dun Bonten Os. Daor danstte ik veur dun eerste keer mee ons Fina. Mun kameraden zagen det aon en waren bang om mij als vriend te verliezen. En wat deeën de rotzakken? Ze kapten un vol glas bier over de hoofden van un paor meskes uit en zeeën dat ik dè gedaan had. De week daarop zeeën die meskes det ze nie mir mee men wilden daansen. Mar ik zee dat ik dè nie gedaan had. Ik bleef toch mar naar Baol gaon. En uiteindelijk zee ons Fina: Kees, dan motte gij toch wel de ware zijn!!
Ik hou nie van veranderen. Fina is eigenlijk ut irste meske gewiest waor ik echt mee gevreeën heb,” aldus Kees.
Fina: “Iedere zondag kwaam onze Kees naar Baol. As ie op woensdagavond kwaam dan deeën ze thuis al lelijk. Mar ja, onze Kees was de stad gewend. Hij kwaam altij mee ut brommerke. In ut begin zaag ik det ie over Ullecoten naor huis toe ree. Ik zee, wè bende toch unne stommeling! Waorom gaode nie dun hoek om rechts over de Chaamseweg naor Breda?”
Kees: “Ik wies nie dat er nog unne andere weg was. Ik dacht echt dat de weg naor Breda via Ulicoten liep!”
Fina neemt Kees toch nog in bescherming: “Vruger zaagde eigenlijk nie ut verschil tussen unne gewone weg en unne snelweg!
Jè, onze Kees waar eigenlijk ok munne irste echte vriend. Elke zondagaovond gingen we daansen. Om zeuven uur begos de muziek. Om half elf thuis. Un kwartier te laot, de zondag dur op, nie weg! Af en toe bleef ie bij ons slaopen, in een aparte slaopkaomer natuurlijk. Uiteindelijk zen wij in 1965 getrouwd. Toen ben ik Hollands geworden. Ut dee gin zeer, ging eigenlijk van eigens. Na ons trouwen in 1965 zijn we in ut Leliestraotje gaon wonen. Ons moeder verbouwde toen speciaal vur ons dur huiske.”
Start van de friteskraam
Alvorens te vertellen over het werk van Kees en Fina in hun friteskraam, duikt Fina nog even in de geschiedenis.
“Ons moeder is in 1949 een friteskraom begonnen in de Meulenstraat mee Jaak Wouters. Onze pa werkte toen bij de Jam, dan wir bij Philips, de Belze geminte, dun Hero enz. Overal efkes. Toen verhuisde de friteskraom recht tegenover Janeke Adriaansen. Later naam ons moeder ok nog un friteskraom in gebruik op ut Sint Annaplein. Op unne gegeven moment hebben wij de friteskraom op ut Sint Annaplein overgenomen. In dun tijd van burgemister de Graauw was dè. De eigen dochter mocht de kraom van hum overnemen. Ons moeder hee toen de vergunning vur de kraom in de Meulenstraot weg gedaon. Mar we kregen de kraom nie kado!
Onze Kees werkte toen nog bij verschillende baozen. Mar bij deze baos is ie goed in dienst gebleven!
Toen de geminte ut Sint Annaplein gingen veraanderen zee Sooike Braandt dè we mossen verhuizen naor un plak neffe ut gemintehuis. We mossen zelf weten of we nog terug wilden naor de ouwe plak. Mar we zen blijven staon. Want witte wet ut is. Van Turnhout en Breda kunnen ze ons op de Singel zien staon. We blijven parmantig staon. Zo zit ut in mekaor.
Ut ies un goei plakske. Trouwens, toen van den Berg in Baol nog gemintesecretaris waar, was ie unne keer heel kwaod op ons. Hij had in onze afgesloten kraom unne hond horen blaffen terwijl het buiten wel 30 graoden was. De sik zee det we dè nie konden maoken en det we dun hond verse lucht en waoter mossen geven. Mar toen onze Kees zee det ut ginne echte hond was mar unne mechanische die begon te blaffen as ge tegen de kraom sloeg, wier ie un bietje rood!!” En Fina schatert het uit van het lachen..
Wel of geen kinderen?
In de inleiding hebt u kunnen lezen dat Fina en Kees niet voor kinderen hebben gekozen.
“Ons vaoder en ons moeder waren zoals gezee bijna volle neef en nicht. As wij kinderen zouden krijgen zouden die misschien helemaol weg zakken. We zen daor veur gewaorschuwd. Mar eigenlijk hebben wij toch kinderen. Den Ivo, Martien en Ronnie hebben al heel veul jaoren veur ons gewerkt. Al vanaf toen ze nog klein waren. Ze staon altijd veur ons klaor. Nog steeds. Daorom zien wij die as onze kinderen,” aldus moeder Fina.
Geheim van de ‘smid’
Heel nieuwsgierig ben ik naar het antwoord op de vraag waarom de frites van Fina en Kees zo geliefd is. Waarom ze toch zoveel vaste klanten hebben, van heinde en verre.
“Ze komen overal vandaon de klanten. Op de eerste plaats natuurlijk van Baol en omgeving. Mar ok van Rijswijk, Den Haag, Rotterdam, Amsterdam. Lest waren wij nog in Groningen bij de Hema. Roept daor iemand tegen ons: hé, jullie ken ik van die lekkere frietjes! En pas geleeën waren we in Eindhoven bij de Sligro en herkent de cassiëre ons”, aldus Fina.
Terug naar het geheim van de smid.
Kees: “Ge moet zorg aan de frites besteden. Nie in het wilde weg bakken. Ge moet het hart en de ziel er in leggen. De aardappelen goed wassen en schrappen. Heel belangrijk is ook de ideale baktijd. Na het voorbakken de frites een half uur laten rusten en dan pas weer bakken. Unne aardappel nie op de grond laten vallen. Dan heet ie al geleeën. Samenvattend, ge moet de aardappelen zacht en teer behandelen net as de vrouw!
En dan nog un geheimpje. Onze aardappelen komen van Zeeland en van de streek rond Poperingen in België. Rond Poperingen zijn aardappelvelden met rivierklei. Rivierwater is zoals ge weet zoet water. De aardappelen uit Poperingen zijn dan ook fenominaal. De zeeklei uit Zeeland bevat meer zout. Die aardappelen zijn ook goed, maar wel iets minder,” aldus een trotse Kees.
Fina en Kees leggen uit wat het verschil is tussen Belze en Hollandse frites.
“Onder Bels wordt veur 80% veurgebakken friet gebruikt. Belze friet is neutraoler van smaok. In Turnhuot, in de Ardennen, overal dezelfde smaok. Dè komt omdet de Belze friet gebakken wordt in olie.
Wij gebruiken alleen mar verse friet. Wij bakken in vet. Daorom is onze friet krokanter. Onze frietmaat is 10, soms zelfs 12 of 14 milimeter. Schoon groot en dik. Daor komen de Hollanders ok op af.”
Taakverdeling
Al jaren lang hebben Fina en Kees in de friteskraam dezelfde taakverdeling. Van functiewisseling is geen sprake.
“Onze Kees bakt en ik breng de friet aon de man. Altij al zo gewiest. Ik mag nie aon het bakken aon komen. Kees komt nie aon ut geld, alleen mar naor kijken. Ik ben zuinig. Onze Kees is meer stadser. Omdat ik nie goed kan tellen, rekent onze Kees uit hoeveul de klaanten motten betaolen.
Van dieën euro heb ik trouwens nachten nie kunnen slaopen. Hoe kan ik die drukte aon spokte deur menne kop. Dè kan ik nooit. Munne bloeddruk stond op 190. Wè kost dè en wè kost dè. Ik wier dur gek van. Ad van moeder van Gurp hee toen prijslijstjes mee euro’s er op gemaokt. Ene buil friet kost nou ene euro. Ietske duurder as mee Hollands geld. Mar de frietzakken zen nou wel wè groter. Alles bij mekaor is dun euro meegevallen. En gemakkelijk is dè ge euro’s ok op vakaantie kunt gebruiken.”
Kees: “Al 38 jaor werken we heel goed samen. Hoe langer dat we getrouwd zijn, hoe gekker dè we mee elkaar zijn. Niks kan en zal er tussen ons komen.”
Fina: “We doen alles saomen, en dè bleft zo. Mar het belangrijkste gespreksonderwerp is de leste tijd hoe lang we het werk nog volhouden.”
Einde carrière nadert
“Op 31 oktober volgend jaar word ik 65. Wij denken dat dat een mooi moment is om te stoppen. Misschien valt het samen met de verbouwplannen van het gemeentehuis. Een andere plek zien wij dan niet meer zitten. Baolse mensen zijn kwaad als wij vertellen dat we gaan stoppen. Mar wij vinden dat wij toch ook aan onze gezondheid mogen denken,” aldus Kees.
Fina: “Mar dan gaon we reizen maoken. Museums en kerken bekijken.”
Fina heeft er duidelijk zin in.
Hobby’s
Op vakantie gaan. Dat is en blijft een grote passie van Fina en Kees. Met hard werken hebben zij wat centjes opzij gezet waarvan zij een chalet kochten in de Ardennen. Maar ook een studio aan de Spaanse Middenlandse zeekust. Vele Europesche landen bezochten zij. Altijd met de auto. Nog maar een keer vlogen zij en wel naar Rome.
Fina: “Wij stapten op Schiphol in en in Rome uit. Daor hebben we alles zelf gedaon. Zelf un hotelleke gezocht en gevonden. We zijn ok bij de Paus gewiest. Onze kleren wieren afgevuuld of we niks bij han. Onze Kees hielden ze tegen. Die hai un zakmeske bij en mos ie in unne grote bak gooien. Mar uitendelijk hebben we de Paus gezien.
Witte wie onze Kees pas geleeën nog gesproken hee? Prins Philip van Bels! Geloofde gij dè nie? Dan kom mar eens mee naor de video kijken!!”
Kees start de video en verdomd, Kees zie ik enkele woordjes wisselen met Philip!
Kees legt uit: “Wij waren in Bastogne vlak bij ons chalet. Philip en Mathilde vierden daor hun intreedag. Op een gegeven moment is Philip vlak bij mij en ik zeg: Bon jour Philip, ça va? Je suis de Pays Bas! En Philip kijkt mij vriendelijk aan en spreekt enkele woordjes tegen mij!!”
Fina: “Ik heb later een kaortje gestuurd naor Mathildeke en Philip. Ik had ons adres opgegeven van de Ardennen. Op een gegeven moment kijk ik in onze brievenbus bij het chalet. Ik zag det er un vogeltje in hield. Ik kijk verder en wè zie ik: unne nat geworden enveloppe. Post uit Brussel. Een dankbriefke van Mathildeke en Philip!”
En vol trots laat Fina mij het dankbriefje van het koninklijk echtpaar zien.
Fina vertelt erg veel te geven om kunst. Als ze gestopt zijn met werken gaan Kees en zij musea bezoeken. Dat deden ze trouwens al.
“Het Rijksmuseum in Amsterdam, de National Galery in Londen, het Louvre in Parijs, het Uffizi in Florence, overal zijn we al gewiest. Zet hier mar op tafel schilderijen weg van van Gogh, Johannes Vermeer, Jan Steen, Rubens, van Eijk, Frans Hals, Rembrandt, Gabriël Metsu, ik zal wel zeggen wie het schilderij geschilderd heeft. Ik heb hier ok kunstboeken staon van de gouden eeuw. Dè hadde gij niet verwacht hè!!”
Afscheid
Dit is mijn 10e interview in deze reeks en heeft het langst geduurd. Geen wonder, Fina en Kees raken nooit uitgepraat.
Kees wil nog kwijt dat een aantal jaren geleden de Griekse zanger Demis Roussos aan de friteskraam stond. Althans dat dacht Kees.
“Hij had een lange baard, en was ook nog al dik. Maar het gekke was dat hij zuiver Nederlands sprak! En witte wat hij bestelde? Rauwe patat met zout en mayonaise! En toen hij hem op had bestelde hij nog zo’n exemplaar!”
Kees en Fina in koor: “Baol is een gezellig durpke. We willen er altij blijven wonen. Als het aan ons lag moeten ze niks mir veranderen. Meer nog de ouwe stijl van Baol terug halen. En het heel schone gemintehuis in de ouwe staat laten. Gemintehuizen zijn dikwijls prestigeprojecten. Stel det Baol over 5 jaor bij un aandere geminte wordt gevoegd, dan bende alle centen kwijt. Trouwens, er zitten al 45 ambtenaren. Motten er 60 zitten in zo’n klein durpke? Wij vraogen ons dè wel eens af.”
Als ik afscheid neem roept Kees mij nog na dat ik niet moet vergeten om hen lid te maken van de Heemkundekring. Dat zal ik zeker doen Kees en Fina. Mensen met zoveel belangstelling voor Baarle en voor kunst zijn van harte welkom!!
Kees en Fina, hartstikke bedankt voor dit fijne gesprek. Namens alle leden wensen wij jullie samen nog vele gezonde, fijne jaren toe!!