De watersnoodramp uit 1953
Vanwege de sluiting van het cultuurcentrum vond de op dinsdag 27 februari door heemkundekring Amalia van Solms georganiseerde lezing over de watersnoodramp 1953 in de De La Salle-school plaats. Hartelijk dank voor het hiervoor ter beschikking stellen van de lokalen! De eerste bezoekers arriveerden al rond 19.00u en een kwartiertje later bleek dat er stoelen bijgeplaatst moesten worden. Met negentig bezoekers was de opkomst onverwacht groot. De schokkende gebeurtenissen van destijds beroeren nog altijd.
Ter inleiding zette voorzitter Herman Janssen de toenmalige beleving door de Baarlenaren in het spotlicht aan de hand van communicatie uit Ons Weekblad. Verrassende krantenknipsels gaven een heldere inkijk. Allerlei initiatieven werden ontplooid om geld aan het rampenfonds over te maken: een bonte avond, een biljartwedstrijd, een operette en de verkoop van soep en oliebollen. Geld werd in grote hoeveelheden giraal overgemaakt. Niet dat de mensen het kort na de oorlog zo breed hadden. Het doneren was slechts mogelijk door minder te roken, door een keer de bioscoop over te slaan, door geen snoep in huis te halen of zondags de gewoonlijke lekkernijen achterwege te laten. Goederen en levensmiddelen werden opgehaald en de verkenners voerden karweitjes uit. Evacués die bij de ramp hun bril verloren waren, konden tot 15 februari bij Rommens in Alphen gratis een nieuwe krijgen. De spontane hulp was ontroerend. Bijna iedereen was bereid om onderdak te verlenen. Sommige Baarlenaren gingen ter plaatse helpen met het sjouwen van zandzakken, het in veiligheid brengen van huisraad of het transport van vee.
Al snel echter ging het leven weer zijn gewone gang. Carnaval werd gevierd en bij die gelegenheid werd café Nova bij Nel Jacobs dansend geopend. Op 9 mei 1953 kondigde Ons Weekblad de inhuldiging van het nieuwe gemeentehuis van Baarle-Nassau aan. Terloops werd gemeld dat de herstelwerken in het rampgebied gestadig vorderden en dat steeds meer evacués naar hun woonplaatsen terugkeerden.
Dan was het de beurt aan dhr. Jaap Schoof uit Zierikzee. In 2001 was hij als vrijwilliger bij de opbouw van het Watersnoodmuseum in Ouwerkerk betrokken. Na 2004 was hij er voorzitter van het bestuur en van 2008 tot 2011 de eerste directeur. Vervolgens startte hij met een Oral History Project, waarbij ongeveer 300 mensen hun rampverhaal vertelden. Hij maakte als kleine jongen de ramp mee.
Jaap vertelde aan de hand van fotomateriaal en filmpjes uit het archief van het Watersnoodmuseum het rampverhaal met daarin de oorzaken, hoe mensen werden gered en opgevangen. Over de hulp vanuit het gehele land, zelfs vanuit de hele wereld. Over goederen en financiële bijdragen. En hoe duizenden vrijwilligers zich goed bedoeld maar niet altijd bruikbaar aanmeldden. Eensgezind zette men de schouders onder de hulp die nodig was. Er moest onderdak komen voor 72.000 evacués.
Jaap voorzag zijn verhaal van veel anekdotes. Zoals de vrouw van een schipper die evacués naar Dordrecht bracht en hen niet toestond om de boot te verlaten zonder het eten van een door haar bereide maaltijd bestaande uit worst en stamppot met wortelen en ui.
Toen iedereen gered was, kwamen de dijkdichtingen aan bod. Vervolgens keek Jaap samen met ons naar de gevolgen van wat gebeurd was. De watersnoodramp bracht grote veranderingen in het leven van de mensen. De hele samenleving veranderde weliswaar, maar nergens zo snel als in het rampgebied: het landschap, maar ook in de woningen en hun inrichting.
De Deltawerken boden veiligheid, maar was dit wat Johan van Veen in 1937 voor ogen had met zijn plan? Hoe kijken we daar nu tegenaan? En wat kunnen we verwachten in de toekomst, nu de zeespiegelstijging en de klimaatverandering op ons afkomen. Hoelang zijn we veilig en wat kunnen of moeten we doen om ook voor onze kleinkinderen een veilig bestaan mogelijk te maken? De strijd tegen het water is nog lang niet gestreden en de geschiedenis leert ons jammer genoeg dat de nodige maatregelen altijd te laat worden genomen…
Hebt u nog herinneringen aan de opvang van evacués in Baarle? Neem dan contact op met voorzitter@amaliavansolms.org of kom eens langs in het heemhuis. Dan wordt ook uw getuigenis in ons tijdschrift Van Wirskaante gepubliceerd.
