Aon de praot mee….Charel en Antje jacobs
‘Wij zen misschien wel ut oudste echtpaor van Baol’
Dré Moors
Ulicoten, 19 januari 2003
Wie zijn Charel en Antje Jacobs
Charel werd geboren op 17 april 1908 in Meerle (België). Binnenkort wordt Charel dus 95 jaar!
De eerste jaren groeide hij op in een gezin woonachtig in een boerderij van Fortman op de Haaiberg in Meerle. Er werden acht kinderen geboren. Liefst vijf kinderen stierven op zeer jonge leeftijd.
Charel: “Ze stierven vanwege een, op zun Bels gezeet, bezetting. Zeg mar un longontsteking. In dieën tèd was er gin penicilline. Ze kossen net wel, net nie lopen. Ze waren un jaor of twee. Unne dag of vier, vijf waren ze ziek en gingen dan dood. Er was te begrijpen veul verdriet in ons gezin, mar ja, niks aon te doen. Onze Piet, onze Bart en ik bleven over. Onze Bart is un jaor of twee geleeën gestorven, onze Piet is al veul langer dood”, aldus Charel.
Toen Charel ruim acht jaar oud was, verhuisde het gezin naar de boerderij van zijn opa op de Maaijkant, waar hij een zeer groot gedeelte van zijn leven heeft doorgebracht.
Na zijn huwelijk met Ant de Jong runde Charel de boerderij. Daarnaast bekleedde hij heel veel nevenfuncties, waaronder raadslid/wethouder en gaf hij melkles aan heel veel jonge boeren en boerinnen in de regio.
Zijn vrouw Antonetta de Jong, roepnaam Antje (“In Ullecoten zeggen ze Anna, mar ut is gin Anna hè”), werd geboren op 22 december 1907 in Alphen. Antje is dus al 95 jaar!
In het gezin werden elf kinderen geboren. Van die elf kinderen zijn er inmiddels zes overleden. Alle vier de jongens zijn dood. Twee meisjes zijn er gehemeld.
Antje groeide op in een boerderij in de buurtschap ’t Sas’. Antje wil graag gezegd hebben dat haar moeder Liza van Tiest van den Broek is, uit de Oordeelsestraat.
Antje heeft na haar huwelijk met Charel op 12 november 1934 haar hele verdere leven met veel overgave gewerkt op de boerderij.
Uit hun huwelijk -over een kleine twee jaar zijn ze 70 jaar getrouwd!- werd in 1948 dochter Els geboren. Els is getrouwd met Bert Noyens en woont op de boerderij. Er zijn geen kleinkinderen.
Antje: “Jammer genoeg nie. Mar we hebben ok un kind in huis genomen van een zuster van Antje. Onze Karel. Hij is van 1946. Hij is getrouwd en hee twee jongens. Robert en Mark zen al in de twintig. Robert is onderwijzer en Mark studeert nog. We hebben ze altij beschouwd as onze kleinkinderen. Ze zeggen ok nog altij opa en oma en dè vinden wij heel fijn.”
De kinderjaren van Antje
Antje zit op haar praatstoel. Haar geheugen blijkt nog uitstekend te zijn.
“We han thuis un boerderij mee 75 hectaren grond. Daorvan lagen er 52 in Baol. Un heel stuk van de Veldbraok was van ons. Op Bedaf han we ok grond, mar dè was allemaol haai. We hebben thuis as kind allemaol hard motten werken. Er wier heel veul rogge verbouwd. As er geoogst was, wier dè allemaol mee de stulpkèr en de langkèr van de Veldbraok via de Reuver naor ’t Sas gebrocht. Ik mos altij ut strooi op hopen tassen en ut strooi schoon afdekken.
Thuis op stal stonden ok melkkoeien. As in Alphen iemand naor onze vaoder vroeg, dan vroeg zo iemand: Hoe kom ik bij de Sasboer? Ik vond dè helemaol ginne scheldnaom. Ik zij er zelfs trots op.
Na de plechtige communie ben ik op pensionaat St. Anna gegaon bij de zusters in Zundert. Ik was dan lang van huis. Elke keer drie maonden. Ik keek dan uit naor de post. Mee Sinterklaos kwaam de voerman en brocht dan un grote doos mee cadeautjes. Zo ging dè. Ik heb er un bietje de Franse taol geleerd. Mar ok kookles en zangles gehad. Ik heb er drie jaor gezeten. Toen mocht ik naor huis. Toen ik ruim veftien was, bakte ik alleen veur heel ut gezin brood.
Ik was ok bij ut zangkoor en de zangvereniging. Ze hebben me pas geleeën nog komen vraogen van Chaom. Daor heb ik nog ut liedje gezongen van de Chaomse kip. Ik zee altij, ut zal toch wel waor zen dè die Chaomse kip er vruger was. Want jè, daor han wij vruger al un liedje over”, aldus Antje.
En plots begint Antje spontaan en zonder haperen het lied van de Chaamse kip te zingen:
“Wie hanensoep wil eten, gemest mee zand en hooi
Die laat het mij mar weten, dan kom ik met men kooi
Ik heb veel concurrentie, maar koop gin koele koe
Dan krijg je voor je centen, een rokke-tokke toe
Ze zijn van Chaamse aard, twee poten en un staart
Ze zijn van Chaamse aard, twee poten en un staart
Hoezee, hoezee, wie gaat er met ons mee
Wij trekken zwaar belaan
Door stee en dorpen aan.”
Er waren zo zeuven coupletten. Ik ken ze nog allemaol uit mijn hoofd”, aldus een trotse Antje.
De kinderjaren van Charel
“Ik ben in Meel naor school gegaon, tot det ik achtenunhalf was. Mun vaoder was unne Bels, unne Meelse. Ons moeder kwaam van Zondereigen.
Op de bewaorschool en lagere school zaat soeur Juliën. Dè was un heel kwooi. Die hai ik nie gère. Toen heb ik bij mister Sterkens gezeten. Kwaam van Rijkevorsel. Bovenmister was Jespers, ok ginne gemakke. Ze noemde um in Meel de kletskop, want hij hai gin haor op zunne kop”, aldus Charel.
Plots komt bij Charel de oorlogstijd boven. De eerste wereldoorlog van 14-18 wel te verstaan.
Charel roept met stemverheffing: “Jè Dré, ik heb twéé oorlogen meegemaokt! Toen ik bekaanst zeuven jaor was en de school uitging, stonden de Duitsers mee helmen op op der pèrd bij de school. Toen ik thuis kwaam, waren mun vaoder en de knecht al gevlucht naor de Maaijkant in Ullecoten. De Duitsers namen iedereen mee. Ons moeder die schreeuwde toch.
Op 16 december 1916 mochten wij van de Duitsers verkassen naor Ullecoten mee alles wè we han. Van dieën grote baos van de Duitsers kos onze pa alles van gedaon krijgen. As ie mar kiepen kreeg!
Mee unne huifkèr en aandere kèren mee huisraod zen we vertrokken naor de Maaijkant. Bij ieder café leeën we aon. Ut irste café was net over de Grens. Ut twidde bij de Schipper aan de Meulenstraot tegenover Jan de Roy. Ut derde café was waor nou de Kneut is. Dan bij Kusters en ut volgende café was van Louis van Gestel tegenover ut parochiehuis. Ut zesde was ut café van Rentiëns tegenover de Boerenleenbank. En un bietje verder in dun bocht zat ut café van Kopke Sommen, waor nou Janus Boeren wont.
Bij ieder café wier dur de buurt un liedje gezongen”, aldus Charel.
En ook Charel doet wat zingen betreft niet onder voor zijn vrouw:
“Op de Maaijkant motten we wezen, op de Maaijkant motten we zijn
Daar staat op die deur geschreven, det er lieve meskes zijn
En op de Maaijkant is ut hoog en droog
D’ouwe wijven gooien der kont omhoog
En de meskes zijn er heel plezant, en de jongens navenant
En op de Maaijkant motten we wezen
En op de Maaijkant motten we zijn.”
En Charel vervolgt zijn verhaal: “In Ullecoten ben ik toen naor school gegaon. Ik zaat bij mister Bayens, die was hier de hoofdonderwijzer. En Marie Hendriks, zuster van Harrie van Toontjes, die was onderwijzeres.”
Antje valt Charel in de rede: “Toen waar de gij al opgegeven om mister te worren. Hij ging nog naor de hogere klas om bij te leren. Witte nie mir Charel?”
Charel pakt de draad weer op: “Ik dee niks liever as leren. Mar dè heb ik nooit meugen doen. Want un oom van men en ok van heur kwam bij ons thuis en zee tegen ons moeder: laot hum toch thuis. Want ut zen allemaol grote zemeleirs, heel die onderwijzers. En ons moeder geloofde dè. En toen was ut leren afgelopen. In Oudenbosch had ik al de veurbereidende klas veur onderwijzer gedaon. Ut ging nie deur, en dè vond ik héél erg.
Verders heb ik thuis altij mogen leren, wet ik ok wou. Allerlei aovondcursussen, zoas de melkcursus en allerlei landbouwcursussen.
Op de boerderij hier aon de Maaijkant mos ik al ut vrouwvolkwerk opknappen. Ik kos alles. De boerderij is van 1896. Toen wij uit Meel kwamen wonde daor mijn grootvaoder, Charel van Dun. Zunne naom staot nog altij op de gevel”, aldus Charel.
Charel en Antje krijgen verkering
Antje en Charel praten over het ontstaan en uitbouwen van hun wederzijdse liefde of het pas geleden is gebeurd. Maar toch is het al zo’n 74 jaar geleden toen zij verliefd werden.
Charel: ‘Toen wij mekaor leerden kennen was ik 21. Van te veuren hai ik kennis gehad aon un meske mar dè was uit. Mee Ullecoten kermis, mee de grote Bernardusprocessie, kwaam Antje mee heur nichtje naar Ullecoten. Tegen den aovond mos ze naor huis om koeien te melken. Ze wou over Baol mee de fiets terug. Ik zeg, ik weet unne veul snellere weg. Via ut Hooghuis. Zo gezegd zo gedaon. Bij café Staobel zijn wij nog aongereeën. Zo is ut begonnen. Antje was un héél schoon meske. Ik wou persé un zwartje hebben. Mar ik heb er veul veur motten doen, want ze was ontzettend besluiteloos. Is ze nou nog. Toen ging ze namelijk iedere week naor un tante-nonneke in Tilburg. As ze daor gewiest was, mos ik altij wir vechten. Dan ging ut bekaanst of helemaol uit. Ze willen van jou nog un nonneke maoken, zee ik dan! Twee broers van hullie moeder waren paoter en er waren 2 tante-nonnekes. Op gistelijk gebied waren ze geweldig. Mar er mocht niks en er kos niks, dè witte wel.”
Antje: “Nonneke was nie men roeping Charel. Ut is zo goed gewiest.”
Charel: “Mar ge hed er wel altij kort tegen aon gehangen! Om de veertien daogen kwaam ik bij hullie thuis. Op unne fiets mee unne carbidlamp. Om tien uur ’s avonds wir rap naor huis. Vaoder Sas zee nooit niks. Moeder Sas was den baos. Zee dan: der uit! We namen afscheid in de stal. Naor huis, riep ze dan nog eens. Nog mar peramper gaven we mekaor un kuske. We zen nooit uitgegaon. Toen ik mee heur in Ullecoten kwaam gefietst, gingen de gordijntjes overal open. Wie is dè? Zo preuts waren ze in Ullecoten.”
Antje: “Charel kos men wel jaloers krijgen. Mee de kermis in Alphen had ie geschommeld mee un aander meske. Ik zee, Charel, zullen wij ok eens schommelen? En dan was ut wir dik aon! Charel was nie groot, wel héél knap. Unne schone bos haor mee unne slag er in.”
Huwelijk
Na vijf jaar verkering trouwden Charel en Antje op 12 november 1934. Het was een geweldig feest herinneren zij zich nog. Het werd gevierd thuis op de boerderij bij Antje.
Charel: “Het fist duurde drie daogen. De irste dag was veur eigen volk en ooms en tantes. De twidde dag veur heel de jeugd. De derde veur neven en nichten.
Op de trouwdag ging ik om zeuven uur biechten in Alphen bij kapelaan Smit. Pastoor Bink was laoter kwaod dè we nie bij hum te biecht waren gegaon. Bink lee ut altij gelijk uit. Dan han we wè geweten. Ik wies zuiver niks van de veranderingen bij heur. Stond ik van te kijken.
Kapelaan Smit hai tegen ons nie meer gezee as: Charel, ge moet oe trouwboekske mar eens goed lezen. Ik kom nog wel eens langs.
De irste nacht han we mar efkes bij mekaor geslaopen. Ze han ons niks verteld. Hebben we altij heel erg gevonden. Ik hai de cursus ‘In ut volle leven’ gehad in Seppe. Ge mos er afblijven zo lang as ge nog nie getrouwd waart. Meer zeeën ze daor nie.”
Antje: “Den dag na de trouwdag hebben we un mies laoten doen in Ullecoten. Moeder Jacobs was pas dood. Het rengerde en ge waart bang dè ge unne druppel rengerwaoter op oe tong binnen kreegt. En dan koste nie te communie!”
Ondertussen zijn Charel en Antje al ruim 68 jaar getrouwd.
Charel: “Wij waren virtien jaor getrouwd toen ons Els kwaam. We zen dikwijls naor ut ziekenhuis gewiest. Dokter Govaerts en den pastoor han goed veur ons gezurgd. Want pastoor van Steen zee, gin kinderen, dè kan toch nie. Daor mot wè veur gedaon worden.”
Antje: “We hebben in den oorlog altij kinderen van un aander over de vloer gehad. Uit Haarlem, Rotterdam en Duitsland. Ze kwamen bij ons om aon te sterken. Ze heetten Jopie, Treesje en Paula. Onze Karel was bij ons al in huis veur ons Els kwaam. Karel was unne zoon van un zuster van Antje, mar die was veul ziek. En zo is ie altij bij ons gebleven.”
Melkles geven
Charel is altijd een bezige bij geweest. Zo was hij boer, raadslid/wethouder, melklesgever enz enz.
Charel: “Ik heb heel veul functies gehad. Mar ik mocht heel veul van ons Antje. Jè, zelfs tien jaor lang in ut drukst van de oogst mocht ik op vakantie gaan as hopman van de verkennerij. Ut was un gouwen vrouw en nog!
Ik heb overal melkles gegeven. De irste keer in Meel. Dè wier deur verteld en zo heb ik overal les gegeven. Ok op de landbouwschool in Alphen en Ulvenhout. Daor zaten jonge brakken van zestien, zeuventien, achttien jaor. Ik heb er nooit ginne trammelant mee gehad. Ge mot van de jeugd wè kunnen velen. Effe den baand los en dan begossen we mee de les.”
“Maar wat is er dan toch moeilijk aan melken”?, vraag ik hem.
Charel vol overtuiging: “Ge mot nie stropen. Ge mot de speen vol laten lopen, uitdrukken en afsluiten. Ok zorgen dè ge de koei goed leegmelkt.
Want ge wit, de leste drop is de botterknop!
Ge mot ok netjes onder de koei zitten. En zorgen veur goeie, hygiënische melk.”
Raadslid/wethouder
Vanaf 1945 tot 1974 was Charel raadslid in Baarle-Nassau. De laatste 12 jaar daarvan was hij wethouder.
Ulicoten is in zijn tijd altijd met drie raadsleden vertegenwoordigd geweest. Campagne heeft hij nooit gevoerd. Was nie nodig. Een programma was er niet.
“Ik liet un briefke maoken mee de namen er op en dè was ut dan. Het is in mennen tèd altij un erebaontje gewiest.
Om de virtien daogen hielden we wethoudersvergadering. Den aandere wethouder was irst Mil den Drukker. Laoter Proke Tuijt. Den ouwe sic van Gompel mompelde dan wè. Un bietje harder, zee dan Mil. Wij willen ok weten wè den burgemister al lang wit!
Is er nog veul sic, vroeg burgemister de Grauw al gauw. Want den burger wou gère op tijd naor den overkaant naor Riggeling. En dan gingen we ok nog eens naor Adje Dirven. Zo ging dè. De sic ging nooit mee. Die mos dè gemauw nie.
Vruger was er veul strijd in de raod tussen Ullecoten en Baol. Is gebleven zo lang as Jaon de Vet in de raod zaat. Den ouwe Toon Jacobs van Boskoven zat eens te slaopen in de raod. Zunne buurman schudde hum wakker: Hee Toon, stemmen jong. Toon zee: As ut veur Ullecoten is dan stem ik tegen! Waor gebeurd! Hij kos er nie tegen det ut goed ging in Ullecoten”, aldus Charel.
Broer Piet was eerst Belg, later Nederlander maar werd weer Belg toen zijn kinderen in België gingen studeren. Hij ging in Baarle-Hertog wonen en werd meteen raadslid/schepen van Baarle-Hertog. Een unicum in staatskunde: Charel wethouder in Nederland en broer Piet in België.
Charel: “We bekvechtten dikwijls mee mekaor. Ik zee altij: Bels Baol hee niks as unne schup en unne kruiwaogen. Ginne ene weg ligt er in Bels Baol waor wij de sneeuw nie weghaolen. Dè kunde gullie nie mee unne schup en unne kruiwaogen.
Bij den Belze sic kos er niks af. De kiosk op ut St. Annaplein zouwen we saomen betaolen. Hebben ze nooit gedaon. Ik zee, ut is un Belze hermonie want ut is Remie, mar Holland mot ut geld betaolen.
Mil den Drukker was geweldig veur men gestreeën. Ik heb Mil der aan geholpen as wethouwer. Toen hee Mil op veul plakken in Baol gezee, ge mot op Charels stemmen. Aon de Grens hai ik veul stemmen. De paoters daor hai ik gelijk. Ik heb dè weggeske nog kunnen leggen, dè kos irst ok nie.”
Andere bezigheden
Charel is jarenlang voorzitter geweest van de voetbalclub Ulicoten. Na de fusie met Baolse voetbalclub voorzitter van Gloria UC. Nu is hij nog erevoorzitter van die club. Hij is al 60 jaar koorzanger en 60 jaar secretaris penningmeester van de bijenbond. Hij is jaren taxateur geweest voor de successie. Hij is nog steeds duivenmelker. Hij is zowel Koninklijk als Pauselijk onderscheiden. Over al die activiteiten vertelt Charel nog heel veel interessants. Vanwege het beperkte aantal pagina’s in deze Van Wirskaante moeten we dit helaas laten rusten.
Antje is jaren lang voorzitter geweest van de boerinnenbond in Ulicoten. Ze heeft ook enorm veel geborduurd. Vol trots laat ze mij enkele van haar fraaie werkstukken zien. Ook toont ze mij een werkstuk gemaakt van graankorrels. Mooi ingelijst is een gedeelte van de vroegere keuken te zien, met een dominante plaats voor de stoofkachel. Heel mooi!
“Borduren gaat helaas niet meer. Ik zie nie goed mir”, aldus Antje.
Charel rijdt nog steeds auto.
“Pas geleeën ben ik nog gekeurd door den dokter. En ik heb un rijtest gedaon, georganiseerd door Veilig Verkeer en de Bejaardenbond.” Vol trots laat Charel mij het testrapport zien.
Antje: ‘Ik heb ok altij gereeën. Mar nou ik slecht zie, gaot dè nie mir.”
Over de Kerk willen ze ook nog wel wat kwijt.
Antje: “Ge kunt ze nie mir in de kerk krijgen. Ze hebben tegenwoordig veul te veul aandere dingen te doen.”
Charel: “De priesters hebben er zelf schuld aon. De zondagse mies wier jaoren terug afgeschaft. Daor is ut mee begonnen. Mar bij pracht en praal, Kerstmies bijveurbild, zijn de meesen er allemaol. Dan hebben ze de schoonste kleren aon en willen ze op de irste rij zitten. Mar ik heb al heel mun leven op den hoek van de irste rij gezeten. Daor jaogt mij niemand van af. Ik maok plots veur unne gehandicapte. Dan alleen stoi ik op.”
Antje: “Zouden ze dè nie mir kunnen leren dè ze nie mee unne jongen naor bed gaon veur ze getrouwd zijn?”
Charel: “Ge kunt dè nie mir tegenhouwen moeder.”
Afscheid
Op mijn vraag wat hun grootste wens is hoeven beiden niet lang na te denken.
“We zen ut oudste echtpaar van Ullecoten. Misschien wel van heel Baol. Over bijna twee jaor zen we 70 jaor getrouwd. Daor hopen we erg op om dè mee te maoken. En we zullen ut vieren ok! We leven regelmaotig, nie overdreven. Ik heb un maogbloedinkske gehad. Toen ik bij den dokter was zeet ie: Ge kunt kiezen Charel, ofwel un borreltje drinken of bloedverdunners blijven slikken. Dè was nie moeilijk!
Midden in de nacht word ik wel eens wakker en dan denk ik, leeft ons vrouw nog? Ze is al un paor keer goed ziek gewiest, twee keer al un licht herseninfarct. Mar ik kan ze nie missen.”
Antje: “En ikke hum nie!”
Charel en Antje, wij van de Heemkundekring hopen vurig dat jullie wens in vervulling gaat. En op jullie feest zijn we present, dan komen wij jullie met velen feliciteren.
Heel erg bedankt voor het gesprek. Het gaat jullie goed!
Charel Jacobs overleed op 5 juli 2007
Antje Jacobs-de Jong overleed op 10 februari 2011