Baarle’s dialectwoordenboek (dialectwoorden opgetekend door Wil Olislaegers)
Het betreft woorden zoals die in de dagelijkse spreektaal in Baarle worden gebruikt. Elke Baarlese gemeenschap heeft bovendien haar eigen “couleur locale”. We moeten ons dialect koesteren als een cultureel erfgoed dat niet mag verloren gaan. Voor op- en aanmerkingen houdt de auteur zich van harte aanbevolen. Ook aanvullingen zijn uiteraard welkom!
Op zondag 3 december vond de officiële presentatie plaats van het fraaie dialectwoordenboekje van Willy, 'De groete öt Bòòl'.
Het boekje (96 pagina's, geïllustreerd), is op het Heemhuis te koop voor de prijs van 7,50 euro.
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
A…
| Aachtuuremoeier |
spookbeeld, om kinderen naar binnen te roepen |
| Aaier |
eieren |
| Aaierkoeke |
eierkoeken |
| Abbuus (per …) |
(per …) ongeluk |
| Afpitsen |
afpingelen, afbieden |
| Af-rösse |
afvegen, afschuren |
| Akkedeere |
kunnen opschieten (overeenkomen) |
| Ambras |
herrie, ruzie of drukte (maken) |
| Ammel |
allemaal |
| Aorrig |
raar, vreemd (ook misselijk, ziek) |
| Avveseere |
opschieten |
B…
| Bagge |
koolrapen |
| Begaffele |
iets afspreken, iets regelen |
| Begoaije |
er een potje van maken |
| Bekaand |
bijna |
| Bekaanst |
bijna |
| Besowdemietere |
bedonderen, belazeren |
| Bestoeffe |
ophemelen |
| Bieteut(je) |
koolmees(je) |
| Biezumbos |
bessenstruik |
| Blèk en haandveiger |
stoffer en blik |
| Blènde |
slagvensters (luiken voor de ramen) |
| Bloedblein |
bloedblaar |
| Blèndaoze |
steekvliegen |
| Bocht |
rommel, rotzooi |
| Bodderen |
rammelen, rommelen |
| Bommekette |
volksspel met ijzeren bollen |
| Botten |
(gummi)laarzen |
| Botter |
boter |
| Botteren |
karnen (van de boter) |
| Bottermelksepap |
karnemelk |
| Botterikke |
stuenwerk voor laden van hooi- of oogstkar |
| Braainold(e) |
breinaald(en) |
| Brembiezumme |
bramen |
| Bremkweiker |
braamsluiper (zangvogeltje) |
| Broekscheiter |
bangerik |
| Bukkenootjes |
beukennootjes |
| Buske staampe |
verstoppertje spelen (kinderspelletje) |
| Bijne |
(vast)binden |
C…
D…
| Dabbe (petatte…) |
wroeten, uitgraven (bijv. aardappelen) |
| Dakhoas |
kat (in de pot) |
| Dannetels |
brandnetels |
| Déurmeter |
doorsnee, breedte |
| Dikkoppe |
1. kikkervisjes |
| |
2. halsstarrig, onwillig (hij zit te …) |
| Domp |
walm |
| Doos |
doetje |
| Dörpel |
dorpel |
| Drollevanger |
halflange jongensbroek |
E…
| Eirpulscheller |
aardappelmesje |
| Erbiezumme |
aarbeien |
| Eten as nun haaispaojer |
eten als een paard |
F…
| Floeren |
velours (bijv. floeren broek) |
| Flos |
kwast |
| Fluitjespap |
pap van afgeroomde melk |
| Förm |
vorm, conditie |
G…
| Garde |
veldwachter |
| Gefrut |
gepruts |
| Gegieber |
gegichel, gelach |
| Gemak |
toilet, WC |
| Gesèmmel |
geklets, geleuter |
| Gezoag |
gezeur, gezanik |
| Giebere |
giechelen |
| Godvurre |
sakkeren (vloekend) |
| Grommes kreige |
een uitbrander krijgen |
| Gruun |
1. knolrapen (veevoeder) |
| |
2. onervaren |
H…
| Haai |
heide |
| Haaispoajer |
bos-ontginner |
| Halvelings |
min of meer, ongeveer |
| Hang-op |
platte kaas van zure melk |
| Hannebroek |
vlaamse gaai |
| Hannekesnest |
rommel, rotzooi, troep |
| Hendig |
1. gemakkelijk |
| |
2. goed bekwaam |
| Heiring |
haring |
| Herres en gees |
heen en weer |
| Hoaver |
haver |
| Horzak |
valserik, valsspeler |
| Horzakke |
vals spelen (bijv. bij kaarten) |
| Hoskuskleiver |
witte klaverzuring (eetbaar) |
| Hot (hottum) en heir |
links en rechts (paardencommando) |
| Huipe |
slijmen, huichelen |
| Huiske |
toilet, WC |
| Hukke |
hurken |
I…
| Impessant (ook meepessaant) |
tegelijkertijd |
J…
K…
| Kalken |
witten (met kalk), witschilderen |
| Kappen |
neergooien, omkiepen |
| Kappesientje |
vrouwelijke meikever |
| Kappesientjes |
O.H. Capucijnen (sierduivenras) |
| Kastaar |
belhamel, iemand met lef |
| Kattre sieze |
tikkertje (groepsspel voor kinderen) |
| Keir |
kar |
| Kèrspoor |
karrespoor |
| Kènder |
kinderen |
| Kinkpuit |
kikker, kikvors |
| Kinnekuskak |
doopsuiker |
| Kiting |
meikever |
| Klaamper |
roofvogel (sperwer?) |
| Klapekster |
babbelkous, kletskous |
| Kleiver |
klaver |
| Klep (un…) |
verklikker/-ster |
| Klepperen |
rammelen |
| Klets |
verkoudheid |
| Kletske |
restje, overschotje (bijv. drank) |
| Kletturt |
hevig, zeer erg (regen …) |
| Kliedernat |
drijfnat, doordrenkt nat |
| Klissie |
(zouten) dropstengel |
| Klokkebaaje |
bosbessen |
| Kloote |
foppen, voor de gek houden |
| Kluppel |
1. stuk hout (knuppel) |
| |
2. sukkel-achtig persoon |
| Kneine |
konijnen |
| Knentjus |
konijntjes |
| Knoezels |
kruisbessen |
| Knoezelbos |
kruisbessen-struik |
| Knuirft (ne) |
onsympathiek, ongemakkelijk iemand |
| Koeischiet |
koeienvlaai |
| Kolleirig |
toornig, boos, driftig |
| Kompassie |
medelijden |
| Kontkruiper |
slijmerig persoon |
| Kop of let |
kruis of munt (tossen) |
| Kopkussen |
hoofdkussen |
| Köpper |
doffer (mannelijke duif) |
| Koren |
rogge |
| Körref |
korf, mand |
| Krabber |
sukkel, onhandig iemand |
| Kraffele (recht…) |
overeind kruipen, moeizaam opstaan |
| Krets |
varkensgras |
| Krikkel |
humeurig, korzelig |
| Krippot |
stoofvlees |
| Kruinnoagels |
seringen |
| Kuiltje flippe |
knikkerspelletje |
| Kuup |
jong kalfje |
| Kuus |
varken |
| Kweike |
huilen |
| Kwikken |
wegen, gewicht schatten (zonder weegtoestel) |
L…
| Labboone |
tuinbonen |
| Lèfke |
onderhemd |
| Lèkstok |
zuurstok, lolly |
| Leivundig |
levend, ook vitaal |
| Lent |
leidsels |
| Lewwijt |
lawaai, herrie |
M…
| Mast |
dennenbos |
| Mastebolle |
denneappels |
| Mastentop |
denneappel |
| Mastespelle |
dennenaalden |
| Mastenout |
dennehout |
| Mauwveiger |
slijmerd |
| Mellukkiet |
melkkan, melkbus |
| Memme |
kletspraat, onzin uitkramen |
| Miessum |
mestvaalt |
| Modderkieken |
waterhoentje |
| Molleppotje op zak hebbe |
veel geluk, mazzel hebben |
| Mombakkus |
masker |
| Mondmezziekske |
mond-harmonica |
| Monieka-speuler |
harmonica-speler |
| Moor |
water- of fluitketel |
| Mörrig |
gaar |
| Mottig |
1. lelijk, niet fris of helder |
| |
2. misselijk, onwel |
| Mulder |
1. molenaar |
| |
2. mannelijke meikever |
| Musterd |
mutsaard (takkebos) |
| Mutte |
1. jong kalf |
| |
2. lomp, dom iemand |
N…
| Naacht-uil |
nachtbraker |
| Neffe |
naast |
| Nèptang |
knijptang |
| Neuk |
harde duw of por |
| Niessels |
(schoen)veters |
| Nijg (hij wier …) |
nijdig, fel |
| Nijpe |
knijpen |
| Nimmer |
nooit meer |
| Nodderaand |
achteraf, later |
| Nondeju |
verdomme |
| Nooit nimmer |
nooit ofte nimmer |
| Nun beir ennun zog |
varkensbeer en zeug |
O…
| Oarig (worre…) |
duizelig, draaiierig, onwel (worden) |
| Oarig |
eigenaardig, vreemd |
| Oogst |
augustus |
| Oost |
oogst(en) |
| Op de pof |
op de lat (krediet) |
| Op zun kin kloppen |
niets krijgen |
| Ópspeule |
uitvliegen, tegenspreken |
P…
| Pagatter |
olijk, bijdehand kind |
| Palm |
buxus |
| Paternoster |
rozenkrans |
| Pattekoal |
helemaal kaal (bijv. van vogeltjes) |
| Pazzeviet |
roerzeef |
| Peir |
peer |
| Peir tege zunne appel |
klap tegen zijn hoofd |
| Pird |
paard |
| Peirdemoppe |
paardemest (ook pèrsmoppe) |
| Peltje (strooi…) |
stro-halm |
| Petrol |
petroleum |
| Petatte |
aardappelen |
| Piepelen |
verstoppertje spelen |
| Pierewörrum(me) |
regenworm(en) |
| PIETJE de dood |
Magere HEIN |
| Pik |
snoepje |
| Pik en pook |
onverdraagzaam, in onvrede leven met iemand |
| Pikkel |
barkruk, melkstoeltje |
| Pikkelen |
mank of kreupel lopen |
| Pilliecht |
zaklamp |
| Pin – pinnukkedun |
gierigaard |
| Pinegel |
1. egeltje |
| |
2. gierigaard, niks kunnen missen |
| Pinnukkesdroad |
prikkeldraad |
| Pinne steke |
stronken van (denne)bomen rooien |
| Pinnukkedun |
maar amper, rakelings |
| Pisbloas |
varkensblaas |
| Pisblomme |
paardeblomemen |
| Pissijn |
urinoir (voor mannen) |
| Pitteleir |
slipjas, billentikker |
| Plaffon |
plafond |
| Poane |
kwekgras |
| Poap gooie |
paapgooien (volksspel) |
| Poasblomme |
narcissen |
| Poaternoster |
rozenkrans |
| Poelepetoate |
parelhoendrs |
| Poelie |
jonge legip |
| Poetjespap |
pap van melk en broodbrokkels |
| Porze |
perzikken |
| Potstke |
muts (alpino-petje) |
| Praai |
prei |
| Pree |
zakgeld |
| Prosse |
knoeien, morsen, verkwisten |
| Prosser |
knoeier, verkwister |
| Puit |
gierigaard |
R…
| Rapte (in de …) |
snel, in de gauwte |
| Rek |
elastiek |
| Rengere |
regenen |
| Rent (geve) |
vaatje bier bij afscheid als vrijgezel |
| Repen |
hoepelen, soms ook afsnijden |
| Roozekraans |
bidstonde voor overledene |
| Roozenoeike |
rozenhoedje |
| Ros |
graszode |
| Ros (een koai …) |
feeks, helleveeg (vrouwspersoon) |
| Ruif (w.w. ruive) |
rui, ruien (vogels, pluimvee) |
| Rijer |
ram (mannelijk konijn) |
S…
| Sauweleir |
onzin uitkramen |
| Schaai |
scheiding, grens (bijv. van een perceel) |
| Schouw |
schuw, schichtig, bangelijk |
| Scheel deksel (van pot of pan) |
| Scheil |
scheel (loens) |
| Scheil afdrinken |
tractatie in het café bij geboorte |
| Scheireslieper |
scharenslijper |
| Scheiren |
1. scharen |
| |
2. (weg)graaien, rakelings naastvliegen |
| |
3. krassen (maken) |
| Scheiter |
bangerik (ook bangscheiter) |
| Schetse |
schaatsen |
| Schillen |
verschillen, maakt niets uit |
| Schreeuwen |
wenen, huilen |
| Schuif-af |
glijbaan |
| Schup |
spade, trap, schop |
| Schup geven |
een schop geven |
| Schuppes |
schoppen (kaartkleur) |
| Sebiet |
zo meteen, dadelijk |
| Semmeleir |
onzin of kletspraat vertellen |
| Sewijle |
ondertussen, soms misschien |
| Sikken |
tabak pruimen, kauwen |
| Sjampetter |
veldwachter |
| Sjeklat |
chocolade (reep) |
| Slekvanger |
spatbord (van fiets) |
| Slepsteen |
slijpsteen |
| Slibbere |
baantje glijden (op sneeuw of ijs) |
| Sloai |
sla |
| Slorzoad |
raapraad |
| Smies |
smidse, smederij |
| Snoffeltjes |
anjers, anjelieren |
| Snukken |
rukken |
| Snulleke |
sufferd, stumper of sukkelachtig persoon |
| Soai |
sajet (garen voor sokken ed) |
| Spierse |
spuwen |
| Spoaie |
spitten |
| Spouwe |
braken, overgeven |
| Sponne |
zijplanken (van hooi- of kruiwagen) |
| Steenezel |
dwarsligger, tegenwerker |
| Stekkedooske |
luciferdoosje |
| Stekskus |
lucifers |
| Stiekkum |
onopvallend, ook niet-wetend |
| Stinkertjus |
afrikaantjes |
| Stobber |
stof |
| Stobbere |
wegjagen |
| Stoeffer |
opschepper |
| Stoeffe |
opscheppen |
| Straant |
niet verlegen, brutaal |
| Strontzat |
stomdronken, ook spuugzat of kotsbeu |
| Stulder |
schommel |
T…
| Tamboeren |
lawaai, herrie maken |
| Tas koffie |
kop koffie (ook kom koffie) |
| Tegensteke |
pech heben, geen meeval hebben |
| Teine |
1. (… de stroat) einde (van de straat) |
| |
2. (hij is himmul …) hij is helemaal óp (uitgeput), buiten adem |
| Teiren |
1. feesten, feestvieren |
| |
2. met teer verven (stal/schuur) |
| Tems |
vergiet |
| Tenteri-jod |
jodium-tinctuur |
| Tèrref |
tarwe |
| Teut |
mond (ook bek-af, moe) |
| Tiest |
maller, malle vent |
| Tiet |
kip (ropenaam bij het voeren) |
| Tietenaaike |
kippe-eitje |
| Tollen |
koolrapen, ook draaitollen |
| Tommert |
najaars-hooi (tweede snee gras) |
| Tommertkatje |
katje, geboren in nazomer/herfst |
| Toppen |
(draai-)tollen, c.q. haktollen |
| Truttebol |
truttig (vrouws-)persoon |
| Tuffe |
spuwen |
| Tutter |
fopspeen |
| Tutteren |
duimzuigen (ze tuttert nog…) |
| Tutterfles |
zuigfles |
| Tweezak |
1. onevenwichtige, ook bedrieger |
| |
2. twijfelaar, veranderlijk van mening |
U…
V…
| Vangen |
niet goed snik |
| Vanheir |
opnieuw, nog eens |
| Vanteveure |
vooraf |
| Verballemonde |
vernielen, kapotmaken, bederven |
| Verlegen |
beschaamd |
| Vernepen |
mizerig, nietig |
| Vernoewd |
vernieuwd, vervangen |
| Verrèndeweere |
vernielen |
| Verschieten |
schrikken, verbaasd zijn |
| Verschillen |
niet(s) uitmaken (kammeniks …) |
| Verschoten |
geschrokken |
| Verslenst |
verlept (bloemen) |
| Verstropt |
verstopt (goot, buis) |
| Vierklauwes |
in volle vaart |
| Vlammen |
knallen, er flink tegenaan gaan (erop …) |
| Voddevent |
nietsnut, onhandig iemand |
| Vringer |
dwarsligger, spelbreker, onwillend persoon |
| Vruute |
wroeten |
W…
| Waaipoale |
weidepalen |
| Waaiboomehout |
slecht (kwalitatief) timmerhout |
| Wasspelle |
wasknijpers |
| Weer |
knoest (in het hout) |
| Weeral |
alweer, opnieuw |
| Weirrum |
warm |
| Wèrrumte |
warmte |
| Wèrft |
erf |
| Wip-wap |
wip (speeltoestel) |
| Woaterhinnukke |
waterhoentje |
Z…
| Zabbere |
zuigen |
| Zakkewasser |
zeikers, onbenullig iemand |
| Zatsel |
dronken worden, het dronken zijn |
| Zeik(s)moeiers |
(bos)mieren |
| Zeissie |
zeis |
| Zellebènder |
maaimachine voor oogsten van graan |
| Zemmer of zemmernie |
| zijn we er of zijn we er (nog) niet |
| Zieuvurre |
kletsen, onzin uitkramen |
| Zieuvurreir |
kletskous |
| Zoan |
room (v.d. melk) |
| Zùùt |
zoet (hout) |
| Zweimule |
zwijmelen (van bijv. dronken iemand) |
| Zwies |
spoelwater van melk |
| Zwieske |
zweepje (van dun takje) |
| Zwoard |
zwoerd (van spek) |
| Zwolumme |
zwaluwen |
