Aon de praot mee…Lucia de Bont-Boeren
‘Eigenlijk snap ik niet hoe ik het allemaal gedaan heb’
Aon de praot mee… Lucia de Bont-Boeren
JEANNY WOUTERS
‘Eigenlijk snap ik niet hoe ik het allemaal gedaan heb, met 8 kinderen.’ Dat vraagt Lucia de Bont-Boeren (91) zich ergens in het interview af. Als je het zo allemaal op een rijtje zet, dan is het een indrukwekkende staat van dienst. Acht kinderen grootgebracht, waaronder twee tweelingen. Haar oudste zoon verongelukte op 20-jarige leeftijd. Via de BJB in bestuurswerk terechtgekomen, na haar trouwen in de Boerinnenbond. Jarenlang voorzitster geweest, in het Gewestbestuur gezeten en ook daar voorzitster geworden, in het Provinciaal bestuur gekomen. Meegewerkt in het boerenbedrijf; haar man zat in de dorpspolitiek. Betrokken geweest bij de oprichting van de Wereldwinkel, actief geweest jarenlang in de Minder Mobielen Centrale en als Thuisoppas voor CM Turnhout, van kindsaf aan gezongen bij diverse koren, tot voor drie jaren. En inmiddels zijn er zestien kleinkinderen waarvan er een helaas is overleden en drie achterkleinkinderen.
Lucia Maria de Bont-Boeren is geboren op 20 december 1925 in Baarle-Hertog, als dochter van Cornelis Boeren (Alphen 1893) en Maria van Eijk (Baarle-Hertog 1890). Het boerengezin woonde op de Tommel en haar moeder overleed toen ze nog klein was. Lucia was de op één na jongste. Ze herinnert zich dat pa vertelde dat moeder in Leuven in het ziekenhuis lag en hij moest een hele dag reizen met de trein om haar op te zoeken. Na de dood van moeder kwam er een tweede moeder: Marie Stevens, en door haar is Lucia opgevoed. “Het was heel gezellig thuis. We moesten allemaal helpen op de boerderij en dienen.” Lucia kon goed leren en tante Nonneke die op het Heilig Graf werkte, drong aan dat zij zou doorleren, maar dat wilde ze niet. “Ik heb wel extra Franse les gehad, maar verder heb ik het zonder studies kunnen doen. Ze dachten dat ik nonneke zou worden; mijn jongste zus is wel non geworden, ging naar het Heilig Graf en de missie. Veel te vroeg gestorven” verzucht ze.
Schrift
In een schrift houdt Lucia allerlei gegevens bij, zoals overlijdensdata. Als je ouder wordt vallen er mensen om je heen weg, voelt ze zich alleen? “Eigenlijk niet”, zegt Lucia. Ze heeft drie schoonzussen, een van 90 en een van 92, daar kaart ze nog mee, en een van 96 jaar oud. Maar de lijst in het schrift is erg lang!
Oorlog
Na school moest ze overal gaan helpen in de huishouding. “Ik was nooit vast in dienst ergens, bleef niet slapen. ’s Avonds ging ik altijd naar huis. Meest werkte ik in Baol, veel op de Tommel, als mensen een kindje hadden gekregen. Nooit lang, wel moest ik regelmatig terug! Mijn oudste zus Mina was thuis op de boerderij de vaste hulp.” Lucia herinnert zich ook dat ze vlak na de oorlog haar diploma koeien melken haalde; dat ging uit van de Boerenbond.
Aan de oorlog heeft ze ook nog herinneringen. Ze was 15 toen ze het huis uit moesten de schuilkelder in. Dat weet ze nog zo goed omdat ze net haar eerste paar panty’s had gekregen. “Er werden bommen gegooid en we moesten bij de familie Kersemans in de kelder. Onze schuur is afgebrand. Toen de Duitsers zich terugtrokken, werd alles vernield. Na de oorlog hebben we de pannen goed gelegd en ging alles gewoon door.” Ze weet ook nog dat er een V-I neerstortte op 150 meter van hun huis: “Het was op 1 november, we waren naar het lof geweest. Alle pannen waren er weer af, we waren juist binnen toen het gebeurde.”
Piet
De oudste zus van Lucia was getrouwd met Willem de Bont, en woonde op de boerderij aan het Oosteind. Piet de Bont werkte daar ook en zo leerden ze elkaar kennen. “Piet moest soldaat worden. Hij stond voor de brug te wachten en die werd opgeblazen. Eigenlijk was hij onderweg om zich te melden voor de dienstplicht, maar toen is hij ondergedoken.”
In 1949 trouwden ze, en de Heilige Mis was in de parochiezaal van Baarle-Hertog want de kerk was na de oorlog nog niet hersteld. Het was een dubbele bruiloft, dat werd veel gedaan in die tijd. Haar broer Louis Boeren trouwde ook, en ze weet nog dat de BJB een erehaag vormde voor hun.
Ze gingen wonen in een klein huisje tegenover de ouderlijke boerderij van de familie De Bont. Er was een huis en een schuur; die werden onder de broers verloot en er moest worden bijgebouwd. Lucia en Piet bouwden een stal en woonhuis erbij, Willem en zijn vrouw hadden het oude huis en de stal. Alles werd samen aangepakt. “We zijn altijd goed overeengekomen”, zegt Lucia. In één zomer moesten twee huizen gebouwd worden en in de tussentijd woonden ze met 10 man, tijdens de bouw, in hun kleine huiske: het gezin van Willem had al 5 kinderen en Piet en Lucia hadden 1 kind. “De tweeling is geboren op dezelfde dag dat we verhuisd zijn. Ik paste op de kinderen, mijn zus hielp met verhuizen en sjouwen. Julia Loots vroeg aan mij: ‘wilde in het nieuwe huis bevallen?’ Ja, zei ik. De dokter moest nog komen voor de tweede, er was geen licht, geen gordijnen, niks. Achteraf zegde, ‘waar zijde mee bezig’. Maar het is allemaal goed gegaan”, meldt ze berustend.
Ook de andere kinderen zijn daar allemaal geboren aan het Oosteind op de boerderij. “Behalve de laatste van de tweeling, de eerste is thuis geboren maar voor de tweede moest ik naar het Moederhuis in Turnhout. Het is de enige keer dat ik daar geweest ben.”
De twee broers en zussen deden heel veel samen. “We hadden veel aan elkaar. Alles deden we samen; Piet reed op de tractor, Willem deed het staande werk. Nooit woorden gehad. Woensdags waren de kinderen vrij van school, dan moesten ze allemaal mee helpen, over de akker kruipen, bieten op afstand zetten, onkruidvrij maken.” Willem stierf vroeg en Mina bleef jong met 8 kinderen achter.
Boerinnenbond
In haar jeugd was Lucia lid van de BJB, onderdeel van de Boerinnenbond, speciaal voor de jonge boerinnen. “Ik zat al direct in het bestuur voor de sport. Moest volksdansen leren in Turnhout en dan doorgeven hier.” Als je trouwde werd je automatisch lid van de Boerinnenbond, en ook daar kwam zij direct in het bestuur, voor de jonge boerinnen en voor de sport. “As ge ’t goed doet, laten ze je niet los”, weet ze. In Baarle-Hertog was ze 14 jaar voorzitster van de Boerinnenbond, van 1978-1992. “Oma de Bont heeft de Boerinnenbond opgericht in Baarle-Hertog en toen zij stopte nam haar dochter Marie het over. Daarna ben ik het geworden.”
Gewest en provincie
In Turnhout zat van elke afdeling iemand in het bestuur van het Gewest, en daar werd Lucia voor uitgezonden. “We organiseerden gewestelijke activiteiten. Daar had ik niet het meeste werk mee, het was meest denkwerk!” Ze vergaderden op de Markt en in de Paterstraat. Twee maal organiseerde Lucia bijeenkomsten voor weduwes. Elke bijeenkomst begon met een mis.
Daarna werd ze gevraagd om namens het bestuur zitting te nemen in het provinciebestuur. Daarvoor moest ze naar Leuven reizen, daar was ze nog nooit geweest. In de trein moest ze nog vragen ‘zit ik wel goed?’ Er reisden ook boeren naartoe voor de vergadering van de Boerenbond, dus later kon ze met iemand meerijden naar die vergaderingen. Ze heeft nog steeds contacten met vertegenwoordigers van andere gewesten, door de hele Kempen, “door heel de Vlaanders” zegt ze “Dat weten veel mensen in Baarle niet.” Van 1984-1992 was ze bestuurslid in de provincie; “ik werd twee periodes gekozen als regio vertegenwoordiger.” Wat ze wel wil toevoegen: “De man moet er achter staan, anders kan het niet.”
Vorig jaar was er een reünie in Ravels, van het gewestelijk bestuur uit die tijd. 16 Vrouwen waren uitgenodigd, 7 daarvan waren al overleden! “Het was fijn om ze allemaal nog eens terug te zien.” Lucia blijft op de hoogte via het blad van de KVLV, Vrouwen met Vaart. “Wij moesten vroeger bepalen was er in moest komen en ik moest ook ooit iets schrijven, onderwerpen aandragen.”
Van de plaatselijke afdeling van KVLV is ze nog steeds lid. “Stillekes aan zijn er meer burgervrouwen bijgekomen”, vertelt Lucia. Verleden jaar vierde de vereniging in Baarle-Hertog het 85-jarig bestaan. Lucia werd als voorzitster opgevolgd door Ria Jacobs.
Boerderij
Ze waren eertijds begonnen met melkvee maar omdat Willem last had van zijn longen stapten ze over op het fokken van jongvee, vaarzen. Dat was meer risico, maar dat konden ze wel aan. Lucia deed de boekhouding en hield alles scherp in het oog. Ze schreef ooit eens naar ‘Boer en Tuinder’ die een oproep deden: ‘kan een landbouwer op vakantie?’ Volgens Lucia kon dat gerust, dus kwam de filmploeg langs om het gezin te filmen. “De meskes zaten nog op de lagere school en wij gingen met die een week naar zee. Buren en familie hielpen op de boerderij, en onze eigen jongens want die zijn zes jaar ouder.” En zo kwam het gezin De Bont op televisie, dat was in 1973.
Na het overlijden van Willem in 1969 werd diens boerderij overgenomen door Piet en kwamen er legkippen en varkens bij. Lucia had ook zelf een rijbewijs, en dat kwam goed van pas toen haar man Piet ziek werd in 1981. Hij moest aan de nierdialyse. Vier jaar lang drie keer per week naar het ziekenhuis, gehaald en gebracht worden. Zoon Kees nam hem ooit mee terug na het werk, maar het meest kwam toch op Lucia terecht. In 1986 stierf Piet en daarna werd de boerderij langzaam afgebouwd.
Eieren
Jarenlang heeft Lucia de Bont ook eieren verkocht aan winkeliers en particulieren, in Baarle maar ook in Turnhout. De officiële papieren, ‘passavants’ waren niet altijd voorhanden. Ze regelde dat dan wel met de douane-beambten aan de grens aan Weelde-Station. “Ik had expres ‘ne grotere wagen gekocht voor het vervoer van de eieren, want die gingen in dozen van 360 stuks.” Ze leverde onder andere aan het Heilig Graf en enkele andere plaatsen in Turnhout.
“Stillekes aan is alles toch afgebouwd en verkocht.” Zonen Frans en Kees verbouwden de schuur en stal aan het Oosteinde tot woningen. Op de achterliggende familiegronden, naast het Vinckxhof, werden met een aantal familieleden, onder wie Lucia (op hoge leeftijd) verschillende woningen gebouwd en verkocht. Lucia bleef bij zoon Kees wonen. In de Generaal Maczeklaan werd het eerste huis, getekend door Frans die architect werd, gebouwd destijds. Zoon Jan kreeg verkering in Engeland en woont daar nu. De dochters Maria, José en Anita kwamen in het onderwijs terecht. Dochter Els is boerin. Haar vier dochters hadden als kwartet veel succes met een cabaretprogramma dat zij 100 keer opvoerden!
Verweven
Heel het leven van Lucia de Bont is verweven met Baarle. Zij is trots op haar gezin, kinderen, klein- en achterkleinkinderen en dat is wederzijds. In de woonkamer hangt een groot schilderij met daarop foto’s van alle gezinsleden. Daarnaast hangt de spreuk: ‘Lieve Heer, oma heeft een hart van goud, maak haar 100 jaren oud!’
Bij het zoeken naar foto’s en doorspitten van dozen vol knipsels stuiten we op advertenties van de Minder Mobiele Centrale waarvoor Lucia figureerde. 560 ritten maakte zij in tien jaar tijd. En dan was ze ook nog 8 jaar actief bij de CM Turnhout als Thuisoppas voor chronisch zieken. “Daar heb ik nou nog deugd van dat ik dat gedaan heb.”
Geleidelijk aan bouwde Lucia haar activiteiten af. Zo nam ze drie jaar geleden afscheid van het koor, met pijn in het hart: “de trap was te hoog en de letterkes te klein” is haar nuchtere commentaar. Kaarten doet ze nog, en ze ging onlangs ook nog even op de Midzomernachtfair kijken…
Elke zondag komt iemand van de familie naar haar toe, en dat vindt ze heel fijn. Ze heeft nog kippen, bloemekes in de tuin die ze zelf bijhoudt. Loop met een rollator, slaapt elke middag een uurke. “Ik pas goed op mezelf. Ik hoor en zie slecht (glaucoom) maar het kopke is nog goed!”