Het jaar 2004 stond voor heemkundekring Amalia van Solms (Baarle-Hertog-Nassau) helemaal in het teken van de Grote Oorlog. Het begon allemaal met de schenking van het oorlogsdagboek van pater Ladislas Segers. Dan volgden een achttal artikels in ons tijdschrift Van Wirskaante, een dialezing in Zondereigen, een driedaagse heemreis naar de Westhoek en de publicatie van het oorlogsdagboek en van de reisgids. Tussendoor was er via de Werkgroep Speciale Projecten de restauratie van het oorlogsmonument in Castelré en de publicatie van het boek “Castelré 1914-1918, begrensd overleven”. In oktober waren er de Lange Wandeling langs het traject van de Dodendraad en een memorabele tentoonstelling “Den Oorlog Verklaard” in de oude kippenslachterij aan de Turnhoutseweg, in samenwerking met de gemeente Baarle-Hertog en de provincie Antwerpen. Op drie weken tijd telden we 2.300 geïnteresseerde en bijzonder tevreden bezoekers.

Aan de succesvolle tentoonstelling “Den Oorlog Verklaard” ging heel wat opzoekwerk vooraf. Het gemeentearchief van Baarle-Hertog werd grondig doorzocht en met behulp van Jan Huijbrechts kon een gedetailleerde kroniek worden samengesteld. Het betreft het chronologisch verloop van de Eerste Wereldoorlog met betrekking tot de Baarlese gemeenschap.  Deze kroniek werd in verscheidene afleveringen in ons driemaandelijks tijdschrift Van Wirskaante gepubliceerd.

Januari 1915
De uitgeweken onderwijzers van de vrije school voor vluchtelingenkinderen werden door hun gemeentebesturen ter functie teruggeroepen. Het onderwijs aan uitgewekenen moest daarom worden gestaakt. De vluchtelingenkinderen werden aanvaard in de aanneembare school en de gemeenteschool, waar het schoollokaal in twee klassen werd verdeeld. (Gemeentearchief Baarle-Hertog; burgemeester van Gilse, nota “Baarle-Hertog”, p.2)

Januari 1916
Onder druk gezet door de woedende Duitsers en verbolgen over het feit dat hun rigoureuze toezicht klaarblijkelijk niet kon ver­hinderen dat de Belgen een huzarenstukje hadden volbracht met de oprichting van een draadloze zender, besloten de Nederlanders omstreeks de jaarwisseling om Baarle-Hertog nog strenger te bewa­ken. Extra troepen werden gelegerd in Baarle-Nassau. (Jan Huijbrechts in “Castelré 1914-1918, Begrensd Overleven”)

5 januari 1917
“De Burgemeester van Baerle-Hertog beveelt de optelling van alle in deze gemeente aanwezige varkens. Onnauwkeurige opgaaf, bedrieglijke handel of poging daartoe, valt onder toepassing der wetten waardoor den staat van beleg werd afgekondigd. Van elke wijziging strekkende tot vermeerdering of vermindering van het aantal varkens moet één dag op voorhand ten kantoor der Belgische Douanen, Molenstraat A88, kennis worden gegeven. De ingezetenen zullen de agenten-optellers op vertoon hunner benoemingsakten vrijen toegang verleenen in hunne gebouwen, stallen en schuren en hun de inlichtingen geven die noodig zijn om het werk der optelling te vergemakkelijken. (Gemeentearchief Baarle-Hertog; schepencollege)